Scholen die in uiterste nood de wet overtreden om het lerarentekort het hoofd te bieden, hoeven niet bang te zijn voor represailles van de Inspectie van het Onderwijs. Wanneer zij kunnen aantonen echt niet anders te kunnen, ziet de inspectie de overtreding door de vingers. Dat heeft minister Arie Slob (Onderwijs) toegezegd in overleg met schoolbesturen uit Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht en Almere (G5) en aan de landelijke tafel lerarentekort.

De G5-besturen luidden onlangs de noodklok. In een brandbrief aan de minister pleitten zij voor specifieke maatregelen voor de grote steden omdat het lerarentekort daar nu het grootst is. In een bijlage somden ze ‘crashscenario’s’ op van ‘noodmaatregelen die op zeer korte termijn zullen moeten worden genomen’. Op de lijst staan maatregelen als het inzetten van vrijwilligers, onbevoegden voor de klas zetten, gebruik maken van online lessen en het geven van minder lesuren. De minister heeft nu toegezegd dat scholen, waar ook in het land, hiertoe mogen overgaan mits zij alles hebben gedaan wat in hun vermogen lag om de problemen binnen de kaders van de wet op te lossen. Binnenkort komt hij met een uitwerking van de precieze eisen.
Op de G5-lijst stond ook het idee om leerlingen pas vanaf 5-jarige leeftijd naar school te laten gaan. Hoewel de leerplicht pas ingaat bij 5 jaar is de praktijk dat kinderen vaak al op hun vierde aan school beginnen. De bewindsman wil van die maatregel echter niets weten.

Door het groeiende lerarentekort zagen verschillende scholen en hun besturen zich de afgelopen anderhalf jaar al genoodzaakt om broodnodige maar vervelende keuzes te maken. Zo werden klassen naar huis gestuurd en samengevoegd, stonden onbevoegden voor de klas en voerden enkele scholen een vierdaagse lesweek in. De PO-Raad vindt het zeer zorgelijk dat we in een situatie terecht zijn gekomen waarin schoolbesturen simpelweg niet anders kunnen dan zulke noodmaatregelen nemen.

Onorthodoxe maatregelen

,,Nu de tekorten alleen nog maar drastischere vormen aannemen, is de tijd aangebroken om met elkaar te durven denken welke onorthodoxe maatregelen we gezien de omstandigheden acceptabel vinden’’, zei Rinda den Besten, voorzitter van de PO-Raad, in september. ,,Op die manier kunnen we de schade zoveel mogelijk beperken. Als iedereen alsmaar zijn eigen creatieve oplossingen moet bedenken, zijn de gevolgen onherroepelijk groter.‘’

De PO-Raad vindt het van belang dat scholen en hun besturen in alle regio’s alles kunnen doen om te voorkomen dat de onderwijskwaliteit lijdt onder de personeelstekorten. Daarom is ze blij dat de inspectie met behulp van adaptief toezicht hiermee rekening gaat houden. De G5 vervullen in deze kwestie een voortrekkersrol voor de rest van de sector.

Lange termijn

Ze benadrukt wel dat het hierbij gaat om noodmaatregelen en dat het tegelijkertijd van groot belang is dat we ook samen vol inzetten op blijvende oplossingen voor de langere termijn, zoals het opleiden van meer en goede leraren. Hiervoor is onder meer nodig dat de salarissen omhoog gaan en bijvoorbeeld meer mogelijkheden komen om zij-instromers op te leiden. Forse investeringen door het kabinet zijn broodnodig.

De PO-Raad heeft hiervoor regelmatig aandacht gevraagd. Zo pleitte ze voor de zomer met de bonden en VO-raad, sectororganisatie voor het voortgezet onderwijs, voor een noodpakket om de werkdruk en het lerarentekort te kunnen aanpakken. Binnenkort spreekt ze opnieuw met premier Rutte over de problemen en bijbehorende oplossingen.

Als we niets doen dreigt het primair onderwijs in 2022 een tekort te hebben van 4.100 voltijds leraren en schoolleiders. Dit tekort kan oplopen tot 11.000 voltijdsbanen in 2027.