Nieuws

Aanpak lerarentekort: “Mensen écht zien en verbinden is de sleutel”

,,Leraar zijn, is zo’n mooi vak! Dat wil en blijf ik uitstralen.” Als Nancy Verheijen begint te vertellen, hoor je meteen het enthousiasme in haar stem. 27 jaar geleden stond ze zelf voor de klas bij basisschool Leander (voorheen Berg en Beek) te Sint Anthonis, die inmiddels bij Stichting Primair Onderwijs Peelraam hoort. Na ook een aantal jaren als IB’er gewerkt te hebben begon ze tien jaar geleden met het begeleiden, binden en boeien van startende leraren. En dat doet ze nog steeds. ,,Positieve, gedreven leraren zijn cruciaal voor kinderen, voor de uitstraling van dit mooie vak en voor de ontwikkeling van ons onderwijs.” 

Uitval voorkomen

,,Als leerlingen goed in hun vel zitten en voelen dat ze er mogen zijn, presteren ze optimaal op hun eigen niveau. Dat vraagt om sterke leraren die passie hebben voor hun vak. Bij Peelraam zagen we ruim tien jaar geleden echter al dat 33% van de startende leraren in het eerste jaar uitviel. Dat wilden we voorkomen. Eén dag per week mocht ik hen gaan begeleiden, daarnaast volgde ik de opleiding tot coach en trainer en startte ik later ook mijn eigen bedrijf.” Nancy wenst dat iedereen meerdere malen in het leven stil staat, met oog voor zichzelf en met een blik op de toekomst. Een logisch gevolg van maatschappelijke ontwikkelingen, vervolgt ze: ,,Alles gaat zo snel, de wereld is jachtig. Ik begeleid veel onderwijsprofessionals en wil hen aan het denken zetten. Dat kan uitval en stress voorkomen.”

Schoolcoaches, observaties en uitwisseling

In de cao werd in 2015 specifiek aandacht besteed aan de professionalisering van startende leraren de stadia van bekwaamheid (startbekwaam, basisbekwaam en vakbekwaam). Om hen (nog) beter te begeleiden bij hun ontwikkeling, enthousiast te houden en uitval te beperken, startte Peelraam in september 2017 met behulp van ‘Kom kijken in de klas’ een professionele leergemeenschap (PLG) voor startende leraren. ,,Als onderdeel van dit project hebben we ervaren leraren gevraagd om schoolcoach te worden. De schoolcoaches kregen een training om te leren werken met het ICALT-observatie-instrument. Dit is een digitaal scoreformulier waarmee je de verschillende niveaus in ontwikkeling van de startende leraren kunt observeren. Met de komst van zes schoolcoaches en het ICALT-observatie-instrument hebben we de begeleiding van starters nog steviger kunnen neerzetten dan tien jaar geleden. Daarnaast hebben we beleid opgesteld en komt de professionele leergemeenschap voor startende leraren zes keer per jaar bij elkaar en gaan we echt de diepte in. Doordat eerstejaars tot en met derdejaars in deze groep zitten, ontstaat uitwisseling en reflectie. De bijeenkomsten zijn steeds op een andere school en de deelnemers bepalen zelf de thema’s die ze willen bespreken. Dat kan over didactiek gaan, maar ook over praktische zaken. Echt samen leren en ontwikkelen dus.”

Een warm welkom

Deze goede start is volgens Nancy cruciaal om startende leraren te binden en boeien: ,,Zij zorgen voor vernieuwing en ontwikkeling. Het kan echter lastig zijn om dat vast te houden, want er heerst toch vaak een conservatieve ‘we doen het al jaren zo’ cultuur op scholen. Des te belangrijker vinden we het om startende leraren echt te zien, te horen en zich welkom te laten voelen. Dat geldt overigens niet alleen voor hen; alle nieuwe medewerkers krijgen bij ons een introductiebijeenkomst met een inhoudelijk en een informeel deel. Zo leren mensen elkaar en de cultuur al snel kennen en wordt de drempel om vragen te stellen verlaagd. Verder zijn we ook bewust bezig met de verbinding en het behouden met leraren uit onze vervangerspool. Er wordt dus veel geïnvesteerd, maar dat werpt zeker zijn vruchten af. Directeuren vinden het belangrijk, schoolcoaches zijn heel enthousiast, onze medewerkers zijn betrokken en alle startende leraren blijven.”

Grote opgave

Toch erkent Nancy wel degelijk dat er nog genoeg te doen is: ,,Ook bij ons staan niet altijd de neuzen dezelfde kant op, je moet blijven investeren. Maar waar we vooral last van hebben en waar echt iets in moet veranderen, is het negatieve beeld van het onderwijs dat mede in en door de media wordt geschetst. Dat zorgt er onder andere voor dat te weinig studenten voor de pabo kiezen. Ook zijn er te weinig mannen die kiezen voor het primair onderwijs, terwijl het effect dat meesters kunnen hebben op leerlingen zo waardevol is. Hierin zit een grote uitdaging voor de hele sector. Wij alleen kunnen het heersende beeld niet veranderen, maar we kunnen er wel alles aan doen om steeds de verbinding op te zoeken, mensen enthousiast te houden, ontwikkelkansen te bieden en te laten zien hoe mooi het werken in het onderwijs is.”

Tips voor een duurzame aanpak

Voor besturen die nog niet zo ver zijn maar wel graag aan de slag willen, heeft Nancy wel een aantal tips: ,,Ik vind persoonlijk dat elk bestuur een bovenschools coach zou moeten hebben. Er kan zo preventiever zorg geboden worden op meerdere vlakken die niet altijd op schoolniveau opgepakt kunnen worden. Ten tweede is het belangrijk enthousiasme en verbinding hoog op de agenda te zetten, zodat er draagvlak ontstaat. In de drukte van elke dag kunnen startende leraren meegezogen worden en dit kwijtraken, met uitval of verloop als gevolg. En tot slot: maak het niet te groot. Het is eigenlijk heel simpel: blijf dicht bij je personeel, bij de kinderen, bij de ouders. Zie ze, hoor ze, voel met ze mee! Een leraar heeft met zijn hart voor dit vak gekozen, niet voor alle regeltjes en inspectierapporten. Een leraar en ouder wil niets liever dan dat een kind zichzelf mag zijn, zich gelukkig voelt en blijft ontwikkelen. Als we ook zo kijken naar startende leraren en andere medewerkers, dan heb je de sleutel voor een duurzame aanpak.” 

Over Nancy
Nancy Verheijen is schoolcoach en begeleider bij Stichting Primair Onderwijs Peelraam, een stichting met tien katholieke basisscholen. Daarnaast heeft zij haar eigen coaching- en trainingsbureau Oog&Blik, waarmee ze onder andere onderwijsprofessionals en scholen begeleidt.  
Verhalen uit de praktijk
De PO-Raad ziet schoolbesturen, scholen, gemeenten, partners en opleiders samenwerken in de aanpak tegen het lerarentekort. Dit interview is de zesde van een serie verhalen uit de praktijk. De komende periode delen wij deze verhalen. Om de initiatieven inzichtelijk te maken maar vooral om anderen te inspireren. Lees meer op de pagina Aanpak lerarentekort.

Onze professionals staan voor je klaar

Stel je vraag of zoek een opleiding

Contact met de Juridische Helpdesk

Heb je een juridisch vraag? Als lid van de PO-Raad kun je via de pagina van de Juridische helpdesk je vraag stellen op Mijn PO-Raad (na het inloggen in het ledenportaal).

Voor dringende vragen bel met 030 - 31 00 933. We zijn bereikbaar op werkdagen tussen 09.00 – 12.00 uur.

Helpdesk 2 mensen praten