De PO-Raad presenteert vandaag de Sectorrapportage 2022 voor het PO. Op basis van cijfers rond thema’s als het personeelstekort, onderwijs op maat, kansenongelijkheid, en financiële reserves laten we zien hoe het PO zich ontwikkelt en er nu voorstaat. We vertellen ook welke oplossingsrichtingen we zien om vraagstukken als huisvesting en het lerarentekort aan te pakken, en de kansen voor kinderen te vergroten.

Bekijk de Sectorrapportage PO 2022

Lerarentekort blijft tot 2031 toenemen

De Sectorrapportage 2022 laat zien dat het lerarentekort tot 2031 blijft toenemen. Dit is zeer zorgelijk, omdat dit de kwaliteit van het onderwijs schaadt. De omvang van het lerarentekort verschilt per regio en schooltype. De tekorten zijn het grootst in de vijf grootste steden, in het speciaal basisonderwijs en bij scholen met een hoog schoolgewicht. Doordat de tekorten het grootst zijn bij scholen met veel kwetsbare leerlingen, versterkt dit de kansenongelijkheid. Er is ook een groot tekort aan schoolleiders.

De PO-Raad pleit voor meer regionale samenwerking tussen schoolbesturen en lerarenopleidingen en roept de overheid op dit te bevorderen. Gezien de extreme tekorten erkennen we dat ook onorthodoxe maatregelen nodig zijn. Denk aan een andere omgang met de bevoegdheden en meer ruimte om de schoolweek anders in te richten. 

Vroege selectie belemmert kansengelijkheid

In vergelijking tot andere Europese landen krijgen Nederlandse kinderen al op jonge leeftijd een schooladvies. De PO-Raad roept op tot latere selectie, kansrijk adviseren en meer brede brugklassen. In het schooljaar 2021-2022 werd bij 38 procent van de leerlingen het schooladvies heroverwogen. Dit leidde vervolgens bij 10 procent van de leerlingen tot een bijstelling van het schooladvies naar boven. Uit de Sectorrapportage blijkt verder dat het aantal brede brugklassen iets toeneemt. Om dit verder te stimuleren is regionale samenwerking nodig. Omdat kansenongelijkheid al voor het primair onderwijs begint, pleiten de Raden voor kinderopvang die voor alle kinderen toegankelijk is (ook als hun ouders niet werken).

Goed onderwijs vereist betere huisvesting

De Sectorrapportage laat zien dat het gemiddelde schoolgebouw 41 jaar oud is en pas na 75 jaar wordt vervangen. Bovendien heeft 80% van de schoolgebouwen een binnenklimaat dat niet voldoet aan de normen. Veel schoolgebouwen zijn sterk verouderd, en daardoor ongezond, niet duurzaam en niet geschikt voor modern onderwijs waaraan iedereen kan deelnemen. Onderhouds- en exploitatielasten nemen toe. De PO-Raad roept in een manifest het kabinet op om goede, gezonde, inclusieve en duurzame schoolgebouwen tot beleidsprioriteit te maken door tot een integrale, programmatische aanpak te komen met een extra structurele jaarlijkse investering van minstens 730 miljoen voor renovatie en nieuwbouw (taken van de gemeente). 

Tijdelijke investeringen vergroten financiële reserves

In 2021 is het aantal schoolbesturen met bovenmatige reserves toegenomen. Een onwenselijke ontwikkeling, vindt de PO-Raad. De verklaring is echter duidelijk: de extra NPO-middelen, het gebrek aan onderwijspersoneel en de uitval van leraren door corona zijn een extra uitdaging om het geld voldoende én doelmatig te besteden.

Inzicht in percentages directe en indirecte onderwijsondersteuning

Het aandeel van het personeel dat zich met de ondersteunende taken bezighoudt, is in het primair onderwijs tussen 2017 en 2021 licht gedaald: van 10,4 procent naar 9,6 procent. Onder ondersteunend personeel vallen functies als schoolleider, conciërge, schoolbestuurder, administratieve functies en ict'ers. 

Het ondersteunende personeel is vooral werkzaam op de scholen: gemiddeld zit 1,5% van de ondersteuning bovenschools. Om beter inzicht te krijgen in de verhouding tussen het primaire proces en de ondersteuning moet de datakwaliteit komende jaren verbeterd worden. Ook zou het goed zijn als deze op bestuursniveau teruggekoppeld kan worden in de benchmark voor schoolbesturen. OCW werkt aan de juridische grondslag om dat mogelijk te maken.

In gesprek

De PO-Raad maakt deze Sectorrapportage omdat we het belangrijk vinden te laten zien hoe het onderwijs zich ontwikkelt en hoe de scholen het onderwijsgeld dat de samenleving ter beschikking stelt, besteden. We gaan graag met leraren, ouders, leerlingen en politici in gesprek over hoe we samen het beste kunnen zorgen voor goed onderwijs.