WIJ de Venen en inclusief onderwijs: een succesvolle aanpak

Inclusief onderwijs roept vaak vragen op. Gaat de kwaliteit niet omlaag? Leidt het tot hogere werkdruk? En hoe werkt het dan in de praktijk? Wij gingen op werkbezoek bij WIJ de Venen en zagen hoe zij inclusief onderwijs concreet vormgeven – op verschillende scholen, met diverse teams, maar altijd vanuit één duidelijke visie: goed onderwijs voor álle kinderen, dicht bij huis. 

We bezochten twee scholen van WIJ de Venen: De Vaart en PCB Johannes Post. De één werkt in een modern nieuw schoolgebouw, de ander in een traditioneel schoolgebouw. Toch zien we op beide plekken hetzelfde fundament: een gedeelde verantwoordelijkheid voor álle leerlingen, duidelijke keuzes in de organisatie, en teams die ruimte krijgen om hun talenten in te zetten. 

Wat direct opvalt: er is rust, structuur en openheid. Letterlijk – door de inrichting van het gebouw – én in de cultuur. “Iedereen hoort erbij” is hier geen slogan, maar de dagelijkse realiteit. 

Van weerstand naar samenwerken 

De verandering naar inclusief onderwijs begon niet van vandaag op morgen. Er was weerstand – van ouders én collega’s. Tegelijkertijd was er ook een duidelijke urgentie: “We voelden dat het anders moest.” Door het team vanaf het begin mee te nemen, ontstond eigenaarschap. Ideeën kwamen niet van bovenaf, maar zijn samen bedacht, besproken en bijgesteld. Onder begeleiding van Sofie Sergeant startten alle scholen gesprekken over inclusie. 

De werkdruk is niet toegenomen; die is anders verdeeld. Doordat teamleden intensiever samenwerken, kunnen ze gezamenlijk meer aan. 

Een kist vol kansen: samen leren over inclusie 

Alle scholen beschikken over een toolbox – een fysieke ‘inclusiekist’ vol praktische materialen, werkvormen en gesprekskaarten – die teams ondersteunt bij het voeren van gesprekken over inclusie. De kist is bedoeld om de mindset rond inclusie te versterken, teams te inspireren en concrete handvatten te bieden voor de dagelijkse praktijk. Daarnaast stimuleert de inclusiekist ook bovenschools de samenwerking en het gezamenlijke leren over inclusie. 

De kracht van de kist zit in de eenvoud én de herkenbaarheid. Geen ingewikkelde modellen, maar concrete situaties uit de praktijk. Het nodigt uit tot meedenken, delen en samen leren. 

Onderwijs op maat, in één school 

Kinderen zitten in heterogene basisgroepen met wisselende samenstellingen. Instructies worden gegeven in kleine instructiegroepen, op niveau, maar binnen de eigen school. Goed onderwijs is geen toeval. 

Er is veel aandacht voor structuur en voorspelbaarheid. Kinderen weten waar ze aan toe zijn en kiezen bewust hun werkplek: dicht bij de leraar, op een prikkelarme plek of juist actief op het leerplein. Er wordt gewerkt met heldere gedragsverwachtingen, instructie in de kring, en duidelijke routines. De Vaart werkt met unitteams die grotere groepen leerlingen begeleiden. Met behulp van SPB’ers, intern begeleiders en specialisten staat niemand er alleen voor. 

Het effect? Kinderen voelen zich veilig, geaccepteerd en verantwoordelijk. Ze bewegen meer, ervaren eigenaarschap en weten dat iedereen iets anders nodig heeft – en dat dit oké is. 

Inclusief waar het kan, exclusief waar nodig, maar altijd in de Vaart” - directeuren de Vaart 

WIJ de Venen Academie: professionalisering inclusief onderwijs 

WIJ de Venen investeert in blijvende professionalisering via de eigen academie. Deze academie biedt teamleden gerichte trainingen, workshops en inspiratiesessies rondom inclusief onderwijs, passend gedrag en samenwerkingsvaardigheden. Zo blijven de medewerkers zich ontwikkelen, vernieuwen en groeien in hun gezamenlijke opdracht. 

Leerteam Inclusie 

WIJ de Venen is een leerteam Inclusie gestart om samen te onderzoeken wat leraren nodig hebben om inclusief onderwijs goed vorm te geven. 

Talenten benutten 

Een belangrijk onderdeel van de verandering is de manier waarop talent in het team wordt ingezet. Leraren met expertise in gedrag, taal of hoogbegaafdheid nemen deel aan ontwikkelteams, LB- en LC-functies worden gericht ingezet en ook ondersteunend personeel speelt een actieve rol in de dagelijkse praktijk. 

Er is binnen de teams structureel ruimte om te leren en te groeien. Collega’s ervaren dat zij gezien en gesteund worden in hun ontwikkeling. 

Noodzakelijk voor één, is goed voor iedereen” – directeur PCB Johannes Post 

Reflecteren, bijstellen en leren 

De scholen van WIJ de Venen zijn nog steeds in ontwikkeling. Inclusie is geen eindpunt, maar een proces. Teams blijven reflecteren, bijstellen en leren. Niet alles loopt vlekkeloos, en niet elke situatie is makkelijk. 

Maar het fundament is stevig: een gezamenlijke koers, een team dat eigenaarschap voelt, en een duidelijke overtuiging dat goed onderwijs mogelijk is voor ieder kind – dichtbij huis.