Een vorige week verschenen rapport van AEF stelt vast dat schoolgebouwen slechts aan de eisen ten tijde van de bouw of renovatie moeten voldoen. Daarnaast is het nemen van energiebesparende maatregelen verplicht als het verbruik boven een bepaalde drempel komt. De minimale eisen zijn daarmee voor schoolgebouwen uit verschillende periodes anders en voor het overgrote deel niet in lijn met maatschappelijke verwachtingen. De meeste beleidsdoelen, zoals inclusie of multifunctionaliteit van het gebouw, kennen geen verankering in de wet en zijn dus niet vereist. De opstellers van het rapport adviseren te onderzoeken of en hoe de minimumeisen kunnen worden verhoogd.  

Minister Paul stuurde het onderzoek eind vorige week naar de Kamer. Het werd ingesteld omdat het Interdepartementaal Beleidsonderzoek Onderwijshuisvesting (IBO) constateerde dat er geen transparantie is in deze eisen en het voor gemeenten en schoolorganisaties niet altijd helder is waar het schoolgebouw aan moet voldoen. Paul zal later een beleidsreactie met de kamer delen.

Conclusie van het onderzoek Eisen aan onderwijshuisvesting is dat alle schoolgebouwen aan het Besluit Bouwwerken Leefomgeving (BBL, voorheen Bouwbesluit) moeten voldoen, behorend bij de Omgevingswet. Dit Besluit verwijst naar het bouwbesluit dat gold ten tijde van oplevering. Daarnaast gelden er Arbo-afspraken rond ventilatie en luchtkwaliteit die hogere normen stellen dan het Bouwbesluit, maar deze kennen een lagere status dan de bouwwetgeving. Klimaatdoelstellingen worden met enige vertraging naar eisen vertaald in de Omgevingswet en het BBL. Beleidsdoelstellingen zoals passend onderwijs of inclusie kennen geen vertaling naar wettelijke eisen aan het gebouw. 

De onderzoekers concluderen dat onduidelijkheid ontstaat waar beleidsdoelstellingen geen wettelijke vertaling krijgen naar eisen. Daarnaast zorgt de gescheiden verantwoordelijkheidsverdeling tussen gemeenten en schoolbesturen voor onduidelijkheid.

Daarmee voldoen bijna alle schoolgebouwen momenteel aan de wettelijke minimumkwaliteit, namelijk: bouwbesluit ten tijde van oplevering, maar dit wettelijk minimum verschilt per bouwperiode (en voor bestaande bouw, renovatie en nieuwbouw). Daarom kent het wettelijk minimum lang niet altijd een relatie met gezondheid of onderwijsrendement. Voor het ene schoolgebouw geldt bovendien dus een andere ondergrens dan voor het andere. Oudere schoolgebouwen moeten bijvoorbeeld alleen technisch gezien de potentie hebben om voldoende te kunnen ventileren, terwijl nieuwere schoolgebouwen qua prestaties voldoende moeten ventileren. De onderzoekers adviseren te overwegen een hoger basisniveau te garanderen door de minimumeisen te verhogen. 

De PO-Raad blijft het belang van een goed schoolgebouw voor goede leerprestaties en een gezonde leer- en werkomgeving benadrukken. Zowel bestaande schoolgebouwen als nieuwbouw zou optimaal faciliterend moeten zijn aan het onderwijs. Minimale eisen die niets zeggen over daadwerkelijke prestaties, doen daaraan af. Daarnaast geeft de PO-Raad aan OCW mee, dat de complexiteit nu juist ontstaat in de praktijk, waarin multifunctionaliteit, inclusie en gemeentelijke regelgeving niet buiten beschouwing gelaten kunnen worden.

De PO-Raad ondersteunt dan ook het advies van de onderzoekers. Daarnaast zou het rijk voldoende middelen vrij moeten maken voor de benodigde kwaliteits- en verduurzamingsslag voor alle schoolgebouwen in het funderend onderwijs, en de exploitatie en het onderhoud van deze gebouwen. Uit het eerdergenoemde IBO uit 2019 dat de basis was voor dit onderzoek bleek dat het Rijk gemeenten jaarlijks 730 miljoen euro te weinig geeft voor nieuwbouw en renovatie van schoolgebouwen. De VNG, VO-raad en PO-Raad concludeerden eind vorig jaar dat dat tekort na inflatiecorrectie intussen is opgelopen tot 1,2 miljard.