Minister Wiersma (Primair en Voortgezet Onderwijs) stuurde afgelopen week een stand van zaken van de aanpak verouderde schoolgebouwen naar de Tweede Kamer. De oplossingsrichtingen die de minister noemt zijn volgens de PO-Raad, VO-raad en VNG echter bij lange na niet genoeg zolang een structurele investering uitblijft.

Lees de volledige reactie

Hoge urgentie

De PO-Raad, de VO-raad en de VNG vragen al jaren aandacht voor het schrijnend lage vervangingstempo van de schoolgebouwen in Nederland en het hoge en toenemende aantal verouderde, inadequate schoolgebouwen. Het Interdepartementaal Beleidsonderzoek onderwijshuisvesting (IBO) liet in 2019 zien dat er een integrale, programmatische versnellingsaanpak nodig is, met een extra structurele investering vanuit het Rijk van 730 miljoen euro per jaar. Ook de minister heeft meerdere malen de problematiek en nood voor extra financiering erkend.

We zijn dan ook teleurgesteld dat de minister in de Kamerbrief geen zicht biedt op voldoende extra middelen voor de integrale opgave en de verantwoordelijkheid van het Rijk kleiner maakt dan dat deze is. Er wordt vrijwel niets opgelost met de maatregelen die de minister voorstelt zolang het Rijk geen extra middelen ter beschikking stelt. De opgave om alle verouderde en slechte schoolgebouwen op orde te brengen blijft groot en de komende jaren wordt zonder aanvullende investering geen enkel extra schoolgebouw aangepakt. Sterker nog: door de stijgende prijzen vertraagt de vernieuwing van de schoolgebouwen.

Lapmiddelen

Het integraal aanpakken van de schoolgebouwen vraagt integrale bekostiging. Maar Wiersma benoemt in zijn brief vooral eenmalige, enkelvoudig inzetbare subsidieregelingen voor bijvoorbeeld ventilatie (SUVIS) of verduurzaming (DUMAVA). Ook het Klimaatfonds draagt niet bij aan de integrale opgave: voor de aanpak van 7% van de schoolgebouwen is in de eerste vier jaar al circa € 2,9 miljard nodig. Met een bijdrage uit het klimaatfonds, waar in totaal € 2,75 miljard zit voor ál het maatschappelijk vastgoed, gaat dit niet lukken. Bovendien zijn de middelen alleen voor verduurzaming in te zetten. Nieuwbouw valt dus buiten de boot.

De door de minister opgerichte taskforce financiering biedt eveneens geen oplossing. De problemen met onderwijshuisvesting worden niet opgelost door gemeenten en schoolbesturen op te zadelen met meer schulden. Deze leningen kunnen zij alleen terugbetalen als het Rijk voor de bijbehorende bekostiging zorgt. Daarnaast kost geld lenen van private partijen zo goed als zeker méér geld, omdat investeerders rendement moeten maken. 

Doen wat kan

Gemeenten en schoolorganisaties doen wat nu in hun macht ligt. Meer dan 70% van de gemeenten heeft een integraal huisvestingsplan (IHP) opgesteld met haar schoolbesturen, of werkt hieraan. Zij maken hierin inzichtelijk welke kwaliteit van schoolgebouwen zij beogen en welke gebouwen de komende vier jaar aangepakt worden. Maar doordat de kosten toenemen en gemeenten te weinig ontvangen vanuit de rijksoverheid, vertraagt de uitvoering van deze IHP’s. Schoolorganisaties brengen binnen hun mogelijkheden het binnenklimaat in hun schoolgebouwen op orde en verduurzamen waar mogelijk. Er zijn echter veel gebouwen die ook op andere vlakken niet voldoen en waar eigenlijk een grondige renovatie of nieuwbouw nodig is.

Hoe langer we moeten wachten op extra middelen vanuit de overheid, hoe groter de problemen en hoe duurder de oplossingen worden. En bovenal, hoe langer leerlingen en medewerkers in inadequate gebouwen moeten blijven leren en werken.