Doelstelling functiemix dichterbij maar nog niet behaald

De discussie over het niet halen van de doelstellingen van de functiemix suggereert onterecht dat het achterblijven van lerarensalarissen in het primair onderwijs te wijten is aan onwil van schoolbesturen. Al het geld dat de overheid beschikbaar heeft gesteld voor de functiemix is hier ook aan besteed. Misverstand is ook dat met het wel behalen van de functiemix het lerarentekort kan worden opgelost.

Daarmee reageert de PO-Raad op berichtgeving over de functiemix in de krant en op sociale media. Met de functiemix kunnen meer leraren sneller doorgroeien naar een hogere salarisschaal als zij een hogere en zwaardere functie vervullen waarvoor zij vaak opleidingen moeten doen. Zo krijg je meer differentiatie binnen schoolteams, stimuleer je de kwaliteit van het leerkrachten en geef je leraren meer mogelijkheden carrière te maken in de klas, zo is het idee. In 2008 heeft de PO-Raad met de vakbonden als doelstelling afgesproken dat in 2014 40 procent van de leraren, met dank aan deze functiemix, in loonschaal LB zit.

Waarom de doelstelling niet gehaald wordt

Uit de jaarlijkse cijfers die woensdagavond aan de Tweede Kamer zijn gestuurd, blijkt dat het aantal leraren in het primair onderwijs dat in de LB-schaal zit weliswaar licht groeit (nu 26,7 procent) maar dat de doelstelling nog niet wordt gehaald. De reden is simpel en al vaker door de PO-Raad – en ook de Algemene Rekenkamer – toegelicht: het onderwijs komt geld tekort. Dat zit zo: Om de afspraken van de functiemix te betalen, ontvangt de sector primair onderwijs elk jaar een groot deel van het benodigde geld van de overheid. Schoolbesturen hebben dat geld ook hieraan uitgegeven. De afspraak was dat schoolbesturen zelf de rest van het geld bijleggen, enkele miljoenen euro’s per jaar. Herhaaldelijke oproepen en ondersteuning van de PO-Raad ten spijt, bleek dat ze hier geen geld meer voor hebben. Dat komt omdat de sector jarenlang financieel is verwaarloosd. De kosten stijgen harder dan de inkomsten en de sector heeft jarenlang op de nullijn gestaan.

Critici stellen dat schoolbesturen er zelf voor kiezen om de afspraken niet nakomen. Dat is onjuist. Er is gewoonweg te weinig geld. Toen de PO-Raad de afspraken over de functiemix in 2008 maakte, was de gedachte dat besturen zelf wel geld konden bijleggen. Dat risico heeft de PO-Raad genomen omdat ze het heel belangrijk vond om meer diversiteit in schoolteams te stimuleren en leraren extra uitdaging te kunnen bieden. Dat vindt ze nog steeds. Maar na een financiële crisis, stille bezuinigingen en een jarenlange nullijn, ziet de werkelijkheid er heel anders uit. Het eigen geld ís er niet. Achteraf kan je je dus afvragen of we het risico wel hadden moeten nemen. De PO-Raad vindt het jammer dat het in de praktijk onmogelijk is gebleken om op landelijk niveau de doelstelling van de functiemix te realiseren.

Functiemix lost lerarentekort niet op

In het geval dat de doelstellingen wél gehaald zouden worden, zou dat betekenen dat tien procent van de leraren er geld én zwaardere rollen, taken en verantwoordelijkheden bij krijgt. De PO-Raad wil dat álle 127.000 leraren meer salaris krijgen. En dat ze een reële en actuele functiebeschrijving krijgen waarin de zwaarte van de functie goed tot uitdrukking komt. Dat is onze inzet in de onderhandelingen voor een nieuwe CAO PO. De vakbonden vinden dit ook belangrijk en daarom praten we samen over nieuwe functiebeschrijvingen en bijpassende beloningen. Om hier invulling aan te geven, hebben de afgelopen weken focusgroepen van leraren, schoolleiders en schoolbestuurders gesproken over het beroep leraar anno nu en de toekomst. Het resultaat van deze gesprekken wordt deze maand nog voorgelegd aan het hele onderwijsveld middels een internetconsultatie. 

Op dit moment zijn de verschillen met de salarissen in het voortgezet onderwijs groot. Cijfers van het ministerie van Onderwijs laten zien dat het gemiddelde maximumsalaris van leraren in de verschillende schalen in het primair onderwijs 25 procent lager ligt dan in het voortgezet onderwijs. Een verschil van ruim duizend euro. Als de functiemix helemaal wordt uitgevoerd, is dit verschil nog altijd 23 procent ofwel zo’n €940. Het lerarentekort lossen we met de functiemix dus niet op.

Het primair onderwijs dreigt in 2022 een tekort te hebben van 4.100 voltijds leraren en schoolleiders. Dit tekort kan oplopen tot 11.000 voltijdsbanen in 2027.

Meer weten?

Meer weten over de financiën in het primair onderwijs en hoe schoolbesturen zich verantwoorden over hun uitgaven? Kijk dan eens in ons dossier De centen van de sector.

In de media

Diverse media berichtten de afgelopen dagen over functiemix. Zo concludeert Trouw in een analyse dat de minister, Tweede Kamer en schoolbesturen het 'probleem lerarensalarissen' als een 'hete aardappel' heen en weer blijven schuiven. In de krant reageert de PO-Raad dat schoolbesturen met liefde meer hogere salarissen willen betalen maar dat hiervoor simpelweg geen geld is. Een soortgelijke reactie staat ook in een artikel van Nu.nl. Ook de Telegraaf en NOS berichten over de functiemix.