Nieuws

Nog geen zicht op structurele investering in huisvesting 

Minister Dennis Wiersma (Primair en Voortgezet Onderwijs) zet in zijn aanpak voor onderwijshuisvesting vooral in op organisatievraagstukken en rapportages. De minister en de coalitiefracties erkennen dat er te weinig middelen zijn voor schoolgebouwen, maar de benodigde structurele investering van 730 miljoen euro wordt niet vrijgemaakt. Dit bleek tijdens het Tweede Kamerdebat van 1 december.  

De Tweede Kamerleden en de minister erkenden dat er werk moet worden gemaakt van goede schoolgebouwen: de nood is hoog en de opgave complex. Zowel de minister als verschillende coalitiepartijen richtten zich in het debat helaas vooral op kleinere en eenmalige regelingen om de financiële gaten te dichten. En op wijzigingen in het systeem. Dat terwijl het Interdepartementaal Beleidsonderzoek Huisvesting (IBO) in 2021 duidelijk heeft aangegeven dat een extra structurele investering van 730 miljoen euro voorwaardelijk is om aan de eisen van de toekomst te voldoen. Ook de minister erkent dat de investering noodzakelijk is: hij beaamde het vorige week nog in reactie op schriftelijke vragen van DENK over de OCW-begroting van komend jaar. In het debat dat deze week op de agenda stond kwam dit echter minder uit de verf.  

Gecompliceerd systeem 

De minister wil vooral aan de slag met het verbeteren van het systeem en de organisatie rond onderwijshuisvesting. Verschillende rollen voor verschillende ministeries, schoolbesturen en gemeenten maken het soms moeilijk om snel en gedegen aan de slag te gaan. Wiersma gaat daarom met betrokken partijen kijken wat er kan gebeuren om de systematiek makkelijker in te richten met een programmatische aanpak en verwerkt dat in een nieuw wetsvoorstel dat in 2023 voorgelegd wordt ter consultatie via internet. De PO-Raad juicht deze voorgenomen wetswijziging toe. Dit biedt echter geen oplossing voor de gevolgen van de decennialange achterblijvende rijksinvesteringen in schoolgebouwen, zoals een slecht binnenklimaat en gebrekkige isolatie. 

Revolverend fonds  

De mogelijke financiële oplossing die op dit moment het meest prominent in beeld is, is een zogenoemd revolverend fonds dat maatschappelijke doelen financiert met een lening. De Tweede Kamer nam daar eerder deze week een motie van D66 en VVD over aan. Alleen: partijen die zo’n fonds beheren eisen wel rendement. Hetzelfde geldt voor financiering vanuit de pensioenfondsen. Oppositiepartijen SP en PvdA zetten dan ook vraagtekens bij dit initiatief: levert dit juist niet meer schulden op voor scholen? En hoe voorkomen we dat we met onderwijsgeld woekerwinsten betalen? De kanttekening van SP-Kamerlid Peter Kwint – je hevelt de verantwoordelijkheid voor huisvesting over naar gemeentes en scholen, indexeert dat budget 20 jaar niet en als er vervolgens problemen zijn zegt het kabinet ‘leen het er maar bij’ – sloeg de spijker op zijn kop. De motie-indieners erkenden dit, maar vinden het ‘beter dan niets’. 

De PO-Raad is huiverig voor het inzetten van soortgelijke fondsen: de problemen met onderwijshuisvesting worden niet opgelost door gemeenten en schoolbesturen op te zadelen met meer schulden. Deze leningen kunnen zij alleen terugbetalen als het Rijk voor de bijbehorende bekostiging zorgt. Daarnaast kost geld lenen van private partijen zo goed als zeker méér geld, omdat investeerders rendement moeten maken.  

Samenwerking blijft uitgangspunt 

Het viel op dat minister Wiersma tijdens het debat enige frustratie uitte toen het ging over de samenwerking met de sectorraden en de VNG. Hij doelde hierbij onder meer op een taskforce die financieringsconstructies moet onderzoeken. De VNG, de PO-Raad en de VO-raad zijn hier uitgestapt toen bleek dat deze taskforce zich uitsluitend wil beperken tot opties waarvoor leningen nodig zijn.  

Dit neemt niet weg dat wij iedere mogelijkheid aangrijpen om samen met de minister programmatisch te werken aan goede schoolgebouwen. We spreken met het ministerie, andere sectorpartijen én onze leden regelmatig over het vormgeven van deze programmatische aanpak. Ook werken we nauw samen met de VO-raad en OCW aan de groeifondsaanvraag voor het inzetten van standaardisatie bij nieuwbouw. Zo zorgen we dat we als sector goed voorbereid zijn als de benodigde middelen op den duur wel vrijgespeeld worden.  

De PO-Raad roept minister Wiersma op om zich sterk te maken voor die duurzame investeringen. De huidige initiatieven zijn onvoldoende en soms zelfs schijnoplossingen. Niemand verwacht van deze minister dat hij in de eerstvolgende ministerraad het financiële gat van 730 miljoen euro dicht. Maar het door 24 partijen ondertekende manifest voor fatsoenlijke bekostiging is niet te bagatelliseren.   

Kinderopvang 

Verschillende partijen vroegen het kabinet behalve duidelijkheid over de budgetten voor huisvesting naar de mogelijkheden van het samen huisvesten van onderwijs met organisaties als kinderopvang en zorg makkelijker te maken. Minister Wiersma gaf aan dat hij in overleg met het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en de betrokken sectorpartners wil kijken hoe bijvoorbeeld knelpunten rond de verschillende normen bij onderwijs en kinderopvang weggenomen kunnen worden. De PO-Raad vindt dit een wenselijke ontwikkeling op weg naar een toegankelijk kinderopvangstelsel en een doorlopende leerlijn van 0 tot 12 jaar.   

schoolgebouw

Onze professionals staan voor je klaar

Stel je vraag of zoek een opleiding

Contact met de Juridische Helpdesk

Heb je een juridisch vraag? Als lid van de PO-Raad kun je via de pagina van de Juridische helpdesk je vraag stellen op Mijn PO-Raad (na het inloggen in het ledenportaal).

Voor dringende vragen bel met 030 - 31 00 933. We zijn bereikbaar op werkdagen tussen 09.00 – 12.00 uur.

Helpdesk 2 mensen praten