Blog Anko van Hoepen: 'Gooi de luiken open!'
Verantwoording… daar gaan we weer, zul je wel denken. Vast niet je favoriete onderwerp. Toch was het een belangrijk thema de afgelopen week. In de Tweede Kamer buitelden de meningen namelijk over elkaar heen tijdens het debat over de lumpsum. Plannen en ideeën over schotten in de lumpsum, bekostiging van scholen in plaats van schoolbesturen en versterking van de medezeggenschap volgden elkaar in hoog tempo op. Na alle negatieve dingen die er over schoolbesturen werden gezegd was de bijdrage van Eppo Bruins, Tweede Kamerlid voor de ChristenUnie, behoorlijk verfrissend. Bruins vertelde namelijk dat hij vertrouwen had in schoolbesturen: ,,Het gros van de schoolbesturen werkt zich elke dag het schompes ondanks alle regels, schotten en oormerken die we hier in Den Haag verzinnen. Houd de verantwoording, simpel, slank en slim’’, besloot hij zijn betoog.
Dat klinkt goed, hoor ik je denken. Misschien leun je zelfs een beetje achterover. Er is echter nog wel aardig wat werk aan de winkel. Niet alle Kamerleden spraken zo lovend over schoolbesturen, hoorde ik vanaf de groene stoeltjes van de publieke tribune van de Tweede Kamer in Den Haag. Hoewel wij lumpsumfinanciering het beste vinden passen bij de grote mate van onderwijsvrijheid die wij in Nederland kennen, is er ook aardig wat kritiek. Het zou te ondoorzichtig zijn waar het geld voor onderwijs naartoe gaat en de verantwoording moet beter.
De Onderwijsraad concludeerde vorig jaar in haar advies dat lumpsum het mogelijk maakt om de bestedingen aan te passen aan de lokale situatie en het onderwijs in te richten zodat het passend is bij de behoeften van leerlingen en ouders, de omgeving van de school en het schoolteam. De omgeving van de school betrekken bij je beleid is ontzettend belangrijk. Ik geloof dat we daarmee de onderwijskwaliteit kunnen versterken. Scholen en schoolbesturen doen dat wel, maar niet altijd even simpel, slank en slim. Het is voor schoolbesturen bijvoorbeeld wettelijk verplicht om een jaarverslag te maken, dat ze vervolgens ook moeten publiceren. Besturen besteden hier ook veel tijd aan, maar deze jaarverslagen worden nauwelijks gelezen door ouders, leraren en andere belanghebbenden van het schoolbestuur.
De vrijheid die de lumpsum schoolbesturen geeft, is een groot goed. Daar hoort echter ook een grote verantwoordelijkheid bij voor besturen. Zij hebben de taak om zo professioneel en transparant mogelijk om te gaan met de ruimte die de lumpsumbekostiging hen geeft. Toen de Commissie Meurs onderzoek deed naar de professionalisering van schoolbesturen concludeerden ze al dat een competent schoolbestuur oog heeft voor de bestuurlijke opgave, taak en vermogen. De bestuurlijke opgave van een schoolbestuur is afhankelijk van je omgeving: de uitdagingen in de regio en de behoeften van de leerlingen, ouders en schoolteams binnen je schoolbestuur. Met de lumpsum kun je het beste recht doen aan de bestuurlijke opgave, doordat je rekening kunt houden met de context van je schoolbestuur.
Tijdens het bestuurlijk visitatietraject geef je collega-bestuurders een kijkje in de keuken. Gooi de luiken open!
Wil je als schoolbestuur werken aan de ontwikkeling van de invulling die je geeft aan de bestuurlijke opgave, taak en vermogen? Tijdens het bestuurlijk visitatietraject geef je collega-bestuurders een kijkje in de keuken. Gooi de luiken open! Samen met stafmedewerkers, intern toezicht, schoolleiders en leden van de (gemeenschappelijke) medezeggenschapsraad werk je aan een zelfevaluatie. Dit kun je zelfstandig doen als schoolbestuur of samen met andere bestuurders in een Lerend netwerk dat de PO-Raad faciliteert. Deze zelfevaluatie is de basis van de visitatiedag waarbij de commissieleden, collega-bestuurders, onder leiding van een onafhankelijk voorzitter met de verschillende geledingen van het schoolbestuur in gesprek gaan over wat er al goed gaat én wat er beter kan. Welke bijzondere kwesties spelen er bij het schoolbestuur of in de omgeving waar je op in moet spelen? Welke keuzes maakt het schoolbestuur met de aanwezige leerlingpopulatie en zijn dat wel de juiste keuzes? Welke stappen kunnen we nog maken voor het bezoek van de Onderwijsinspectie volgend jaar? Maar ook: hoe betrekt het schoolbestuur interne en externe belanghebbenden bij het formuleren van beleid? Is er voldoende financiële kennis in huis? En hoe is de verantwoording geregeld? Kortom: het visitatietraject is gericht op ontwikkeling van het schoolbestuur in de volle breedte.
Een visitatiedag geeft je een rugzak vol met complimenten en ontwikkelpunten
In de Strategische agenda van de PO-Raad hebben we met elkaar afgesproken dat ieder schoolbestuur zich elke vier jaar laat visiteren. Zelf heb ik als schoolbestuurder ook meegedaan aan een bestuurlijk visitatietraject in de pilotfase en ik vond het ontzettend waardevol. Een visitatiedag geeft je een rugzak vol met complimenten en ontwikkelpunten. Met die rugzak volgeladen kun je je vervolgens weer verder ontwikkelen én je ‘de schompes werken’, zoals Tweede Kamerlid Bruins zo mooi zei.
In het voorjaar van 2019 organiseert de PO-Raad een aantal startbijeenkomsten bestuurlijke visitatie. Aanmelden kan hier. Wilt u meer weten over bestuurlijke visitatie? Mail dan naar bestuurlijkevisitatie@poraad.nl