De Code Goed Bestuur wordt vernieuwd. Tijdens de ALV van 19 november buigen onze leden zich over de nieuwe richtlijnen. Peter van Lieshout, die de monitorcommissie Goed Bestuur voorzat, en Diane Middelkoop, voorzitter van de werkgroep die de nieuwe code vormgaf, vertellen over de noodzaak en inhoud van de nieuwe code. ,,Dit hoort bij fatsoenlijk besturen.”

Wat iedereen wel aanvoelt…

Vernieuwing van de code is echt nodig, vertelt Van Lieshout. ,,De oorspronkelijke Code Goed Bestuur komt uit 2010 en het is goed zo’n code eens in de tien jaar tegen het licht te houden. Dat gebeurt ook in andere sectoren.” Van Lieshout was voorzitter van de monitorcommissie Goed Bestuur die in 2019 aanbevelingen deed een nieuwe code. Of nou ja, hij heeft het liever niet over ‘nieuw’… ,,Dat is niet de juiste term. Het gaat om accentverleggingen. Om benoemen wat iedereen wel intuïtief aanvoelt.”

Die accenten moesten wat de monitorcommissie betreft verlegd worden op drie terreinen: De lat moest hoger op het gebied van verantwoording en het voorkomen van belangenverstrengeling, goed onderwijs zou nog meer centraal moeten staan en de omgevingscomponent mocht er wel wat nadrukkelijker in. Van Lieshout: ,,Door kansenongelijkheid, subtiele selectie maar ook lerarentekort is de vraag ‘hoe verhoud ik mij tot mijn omgeving’ prangender geworden.”

Vier principes staan centraal

Middelkoop (bestuurder van PCBO Rotterdam) en haar werkgroep Code Goed Bestuur gingen met deze ingrediënten aan de slag. Ze kozen voor een principle based code. In het Nederlands: er staan vier principes centraal. Middelkoop: ,,Daarbij geven we denkrichtingen om bestuurders en toezichthouders te stimuleren en enthousiasmeren hierover na te denken.”

Die vier principes draaien om:

1. Goed onderwijs voor alle kinderen
2. Verbinding met de maatschappelijke context
3. Professionalisering
4. Integriteit en transparantie

Dat laatste stond natuurlijk ook al in de code uit 2010, zegt Middelkoop, maar is versterkt. Professionalisering en voortdurend als organisatie in ontwikkeling zijn hebben een prominente rol gekregen. ,,Waarbij altijd goed onderwijs voor alle kinderen centraal staat en dat het nodig is mee te gaan met ontwikkelingen in de maatschappij. Je werkt aan een mindset waarbij je je als toezichthouder of bestuurder bedenkt wat jouw gedrag toevoegt aan goed onderwijs voor kinderen.”

De zwakste schakel sterker

Zo’n code ligt er zomaar niet. De opdracht om verantwoordelijkheid te nemen voor een kwalitatief hoogstaand en zo divers mogelijk onderwijsaanbod bijvoorbeeld, is natuurlijk een spannende in krimpregio’s met besturen van verschillend formaat. En over de bepaling dat een lid van een schoolbestuur niet tegelijkertijd intern toezichthouder in dezelfde sector kan zijn, werden de nodige discussies gevoerd.

Middelkoop: ,,In de werkgroep is gezocht naar een document waar iedereen mee uit de voeten kan, maar wat geen platitude is. Degenen die vinden dat ze de boel al heel aardig op orde hebben, willen geen nieuwe regels opgelegd krijgen. Maar we weten ook dat de verschillen in de sector heel erg groot zijn. En je wilt de zwakste schakel sterker krijgen.”

“Als sector wil je zeggen: Dit is geen vrijblijvende gedachte”, zegt Van Lieshout. “Dit is een signaal naar de buitenwereld. Een belofte. Wij zeggen voldoende professioneel, integer en capabel te zijn om het heft in eigen hand te houden.”

Volwassen code

De huidige code, zegt Middelkoop, was nodig om als sector tegen de samenleving te zeggen: Kijk, wij hebben een code, wij zijn een volwassen wordende sector. ,,Nu zijn we volwassen en moet de code mensen meer inspireren om het gesprek aan te gaan over goed onderwijs en of we echt de goede dingen doen.”

Van Lieshout ziet deze code overigens als een tussenstap. “Je zou één code moeten hebben voor het hele funderend onderwijs. En éigenlijk ook in samenwerking met de kinderopvang.”  Het werken aan goed bestuur is nooit af…