Lesobservatie-instrument: Digitale Observatie tool PO
Lesobservatie-instrument met gecombineerde invalshoeken
Doel
e-Loo ontwikkelt sinds 2013 de DOT (Digitale Observatie tool) voor het Voortgezet Onderwijs, Middelbaar Beroepsonderwijs, Hoger Onderwijs en het Primair Onderwijs.
Doel is het digitaal noteren van en verwerken van :
- de waargenomen didactische aanpak door leerkrachten en alle overige kenmerken van het onderwijsproces tijdens een bepaalde les en
- de geobserveerde effectiviteit daarvan, gezien de impact ervan op leerlingen.
Vervolgens kunnen deze observaties digitaal worden gefilterd en geanalyseerd en geanalyseerd op elk gewenst niveau: leerkracht, bouw/afdeling, locatie, vak, observator, lestypen enz. Tevens kunnen scholen autonoom een kwaliteitsoverzicht en groeianalyse produceren van het onderwijsproces t.b.v. bestuur en inspectie van het onderwijs.
De DOT PO levert procesdata op ten behoeve van strategisch HRM, kwaliteitszorg en onderwijsontwikkeling. Deze procesdata leveren in samenhang met andere data (input, output en tevredenheid) een compleet beeld op van de ontwikkeling van een school en elk teamlid.
Wat wordt gemeten?
Elke school bepaalt zelf welke indicatoren worden gemeten. E-Loo levert desgewenst een gevalideerde standaardlijst, ontwikkeld met verschillende basisscholen en in samenwerking met de Inspectie van het Onderwijs, en gekoppeld aan een landelijke benchmark. Scholen kunnen in de DOT echter ook een of meer eigen sets van indicatoren in de DOT plaatsen.
De waarnemingen kunnen worden genoteerd door leidinggevenden t.b.v. de gesprekkencyclus en door intern begeleiders, coaches en collega’s. De waarnemingen van leidinggevenden worden apart opgeslagen: data t.b.v. de gesprekkencyclus en alle overige mogen elkaar niet kunnen beïnvloeden, om leersituaties open en veilig te houden.
Voor elke indicator geldt als basiseis: het moet gaan om concreet waar te nemen professioneel gedrag van een leerkracht in de betreffende lessituatie. Het waargenomen effect daarvan op de leerling(-en) kan als feedback en toelichting worden opgenomen in een open te klappen feedback-regel. De DOT werkt met een vierpuntsschaal. Er is ook een 0 categorie, waarbij bepaald gedrag niet is geobserveerd en de situatie er ook niet om vroeg. Deze waardering telt niet mee in het gemiddelde.
Het proces
De observator gaat wel of niet aangekondigd naar een les en start de applicatie op. De observator sluit de observatie binnen 36 uur af, om te voorkomen dat vervormde herinneringen een rol gaan spelen.
Een observator heeft aan een instructie van 45 minuten en maximaal een of twee proeflessen voldoende om een valide verslag en analyse van een lesobservatie te maken.
Als de observator/schoolleider gebruik maakt van de standaardlijst, die verbonden is aan de benchmark, klikt hij in ongeveer 20 minuten alle indicatoren aan. In nog eens 20 minuten verwerkt hij nieuwe waarnemingen en feedback. Als de observator gebruik maakt van een eigen lijst, de coachingsmodule of de collegiale consultatie kan de observatie worden opgeslagen zonder dat alle indicatoren zijn gewaardeerd. In dezelfde les kan de observator de uitnodiging versturen voor een nabespreking, een zelfevaluatie en/of een leerlingevaluatie.
Relatie met andere instrumenten
Naast de DOT ontwikkelde e-Loo de Beoordelings- en Ontwikkel tool (BOOT) voor leerkrachten, waarmee zij zelf hun ontwikkeling monitoren, analyseren en vertalen naar afspraken. De data die in en met de DOT PO verzameld en geanalyseerd worden, benut de leerkracht in de Beoordelings- en Ontwikkeltool zelf benut ter voorbereiding van een ontwikkelingsgericht gesprek. De BOOT combineert data en analysemogelijkheden m.b.t. lesobservaties, 360’-feedback en onderwijsresultaten. De BOOT is toegankelijk voor de leerkracht; hij/zij stuurt het reflectieblad digitaal naar de leidinggevende, eventueel met een inlogcode om alle gegevens te kunnen inzien. Op het reflectieblad staan vermeld: een eigen analyse van de betreffende data, voorstellen inzake de eigen ontwikkeling voor de komende periode, een terugblik op eerder gemaakte afspraken, eventueel de evaluatie daarvan. De BOOT herinnert zowel de leidinggevende als de leerkracht aan het voor te bereiden gesprek; het initiatief m.b.t. de voorbereiding daarvan ligt bij de leerkracht, die ook zelf elke vorm van 360’-feedback en data – analyse kan uitzetten.
De BOOT is te koppelen aan elk leerlingvolgsysteem, personeelsdossier, het lerarenregister.
Externe validering
E-Loo heeft het initiatief genomen tot de oprichting van de onafhankelijke Stichting OOK, de Stichting Onderzoek Onderwijskwaliteit. Het bestuur van deze stichting wordt gevormd door schoolleiders en academici. Deze laatste vormen tevens de academische adviesraad, die adviseert m.b.t. wenselijke onderzoeken m.b.v. data die deelnemende scholen ter beschikking stellen en m.b.t. de validiteit van de door e-Loo ontwikkelde tools. De academische adviesraad heeft recentelijk de toetstechnische validering van de DOT opnieuw uitgevoerd. De betrouwbaarheid en bruikbaarheid van de DOT bleek hoog en de aanbevelingen die uit deze exercitie volgden zijn overgenomen t.b.v. de DOT 3.0. Deze toetsing wordt met grote regelmaat herhaald.
Het instrument is op alle domeinen van het Toetsingskader van de PO-Raad verantwoord. Voor een nadere toelichting kunt u contact opnemen met de ontwikkelaar.
Tijdsbeslag en kosten
Na de contractering (inclusief een SLA (Service Level Agreement) en een Verwerkersovereenkomst (die voldoet aan de actuele Europese wet- en regelgeving inzake dataveiligheid en bescherming van privacy)) richt de servicedesk van e-Loo de DOT in en verstuurt de inlogcodes naar de observatoren. Dat vergt maximaal een half uur. Nadien wordt een automatische koppeling gerealiseerd met het leerlingvolgsysteem van de school voor de betreffende personele gegevens en eventueel de school-emailadressen van leerlingen t.b.v. de leerlingevaluaties. Actualisering van gegevens vindt dus automatisch plaats. De applicatiebeheerder van het LVS treedt op als intern beheerder. Dit vergt nauwelijks of geen nadere instructie. Een instructie van de observatoren vergt max 45 minuten.
Een jaarabonnement voor de DOT PO kost €1300,- exclusief BTW voor 5 basisscholen van een gemiddelde omvang. Het jaarabonnement is inclusief onbeperkt gebruik van serverruimte en ongeacht het aantal leerkrachten en observaties en exclusief eenmalige implementatiekosten van €800,-. Voor individuele scholen stelt e-Loo een maatwerk offerte op.