Lesobservatie-instrument: Cedin observatie-instrument
Lesobservatie-instrument gebaseerd op kwaliteitsbeleid en het toezichtkader van de Onderwijsinspectie
Doel
Het doel van het instrument is om na te gaan of een leerkracht onderwijs geeft conform de eigen standaarden van de school en de inspectie-eisen. Bovendien is het een middel om (verbeter)acties en ontwikkelingsdoelen te stellen en het reflectief vermogen te versterken. Het instrument kan zowel op leerkrachtniveau als op teamniveau worden ingezet. Indien gewenst kan het instrument ook ingezet worden als beoordelingsinstrument met een 0-meting, tussen- en eindmeting.
Momenteel werkt Cedin samen met scholen in het Noorden van het land aan een actualisering van haar observatie-instrument. Daarin is meer aandacht voor waarderende gespreksvoering. Het instrument wordt ook geijkt aan het toetsingskader dat de PO-Raad heeft laten ontwikkelen. Dit is in 2018 gereed. Zie voor een recente update de website van Cedin.
Wat wordt gemeten
De volgende 10 indicatoren worden gemeten:
- Pedagogisch handelen: sfeer, veiligheid, respect, zelfvertrouwen, hoge verwachtingen, uitdagende en rijke leeromgeving, passende interventies
- Effectief benutten van onderwijstijd: op tijd beginnen, of de geplande lestijd aan het lesdoel wordt besteed, adequate planning
- Taakgerichte werksfeer: ordelijk verloop, klassenmanagement, leerhouding, groepsadministratie
- Duidelijke uitleg: oriëntatie op doel, inhoudelijke helderheid, activerende didactiek, feedback geven
- Strategieën van denken en leren: interactieve instructie- en werkvormen, hardop denken, reflecteren op oplossingsstrategieën, controleactiviteiten, toepassen geleerde
- Systematisch volgen van vorderingen: regelmatig observeren en toetsen afnemen, sociaal-emotionele ontwikkeling volgen, analyseren vorderingen, overzichtelijke groepsadministratie
- Afstemming instructie en verwerking: instructie afstemmen op verschillen, verwerking op behoefte
- Leerlingen zijn actief betrokken: individuele betrokkenheid bij instructie, taakbetrokkenheid, actief gericht op leren
- Verantwoordelijkheid leerlingen voor organisatie en proces: structuur om zelfstandig te werken, keuzemogelijkheden bieden, coachend en helpend op aanvraag, samenwerking bevorderen, leerproces zelfstandig evalueren, feedback op getoonde zelfstandigheid en kwaliteit samenwerken
- Reflecterend en ontwikkelend vermogen van de leerkracht: reflectie op eigen handelen, werken aan eigen ontwikkeling (optioneel)
Elke indicator wordt op een schaal van 4 gemeten (onvoldoende, zwak, voldoende en goed). Bij de definitieve meting scoren de inspectie-indicatoren taakgerichte werksfeer, duidelijk uitleg en actieve betrokkenheid van leerlingen het zwaarst. Er vindt geen digitale meting plaats.
Het reflecterend en ontwikkelend vermogen (optioneel) wordt in een nagesprek door middel van een interview gemeten door de observant. Bij de intake is inzicht gegeven in het feitelijk arbeids- en studieverleden van de leerkracht.
Proces
Cedin neemt standaard het volgende proces in acht:
- Kennismaking (‘face to face’). Is de opdracht helder gecommuniceerd door de werkgever/opdrachtgever? Betreft het een nul-/tussen-/eindmeting? Er wordt een toelichting op het traject gegeven en afspraken worden bevestigd;
- Op de dag dat de klassenobservatie wordt uitgevoerd worden de groepsmap en klassenmap opgevraagd ter inzage;
- Observatie van 8.15 (inloop) tot ochtendpauze bij 1 leerkracht. Het criterium is dat er 1 complete leerkracht gebonden instructieles wordt gegeven en dus geobserveerd;
- Na de observatie volgt meteen een kort nagesprek. Doel is stoom af te blazen en een toelichting te geven op groepsmap en klassenmap (incl. lesschets). De leerkracht wordt gevraagd of de les naar verwachting is verlopen;
- Variant: indien ‘reflectie’ meegenomen wordt dan duurt een nagesprek half uur langer;
- Daarna volgt uitwerking rapport. Het rapport wordt tegen gelezen door een collega van Cedin;
- Rapport wordt binnen een week per mail gestuurd naar de leerkracht met verzoek om leesbevestiging;
- De leerkracht krijgt vijf werkdagen de gelegenheid schriftelijk te reageren. Stijl-/spellingsfouten en feitelijke onjuistheden worden gecorrigeerd. Mogelijke reactie van de leerkracht wordt als bijlage bij rapport gevoegd;
- Binnen een week volgt een nagesprek met de leerkracht waarin de inhoud wordt teruggekoppeld;
- Cedin stuurt het rapport in tweevoud per post naar de opdrachtgever. Eén rapport is voor het bestuur en één rapport dient het bestuur te overhandigen aan de leerkracht;
- De Cedinadviseurs hanteren de gedragscode die de privacy moet waarborgen. Dit betekent dat Cedin zorgt voor centrale archivering en daarvan melding maakt naar alle betrokkenen (adviseur en administratie) met het verzoek het document in eigen bestand/computer te verwijderen;
- De uitvoerende adviseur belt binnen een week de opdrachtgever en vraagt hoe onze dienstverlening is ontvangen.
De observatie/meting vindt plaats door een Cedin-adviseur. Indien gewenst kan er na het vaststellen van de verbeterpunten voor coaching worden gezorgd door een Cedin-adviseur. Ook kan er een vervolgmeting worden afgesproken.
Relatie met andere instrumenten
Het observatie-instrument kan worden gecombineerd met Cedin audits, kwaliteitszorgtrajecten Kwintoo en trainingen voor directeuren. Indien gewenst kan er ook een combinatie worden gemaakt met ontwikkeling assessments van Cedin en loopbaan-adviezen.
Externe validering
Het Cedin instrument is gebaseerd op gevalideerde instrumenten (bekwaamheidseisen en inspectiekader). Er heeft geen externe validatie plaatsgevonden. Er vindt twee keer per jaar interne training plaats in het gebruik van het instrument.
Tijdsbeslag en kosten
Kennismaking/intake, observatie, kort nagesprek op observatiedag, uitwerking rapport en nagesprek met leerkracht om rapport toe te lichten en terug te koppelen kunnen het tijdsbeslag vormen. Afhankelijk van de keuze van de opdrachtgever wordt er een half uur extra ingezet bij het nagesprek om inzicht te krijgen in het reflectief en ontwikkelend vermogen van de leerkracht.
Tijdsbeslag is afhankelijk van keuzes opdrachtgever. Uurprijs is € 125,-. Als er meerdere leraren op één locatie kunnen worden geobserveerd dan kan er korting op dit bedrag plaatsvinden.