Wegvallen eindtoets vergrootte kansenongelijkheid. Slob: ‘Geef groep 8-leerlingen dit jaar voordeel van de twijfel’
Groep 8-leerlingen kregen vorig jaar gemiddeld een lager schooladvies dan voorgaande jaren, wijzen nieuwe cijfers uit. Het wegvallen van de eindtoets is daar een belangrijke oorzaak van omdat met dat besluit de oorspronkelijke schooladviezen in één klap definitief waren. Onderwijsminister Slob benadrukt het belang van kansrijk adviseren voor leerlingen die komend jaar de overstap maken naar het voortgezet onderwijs. Want ook zij dreigen slachtoffer te worden van de gevolgen van de coronacrisis.
Door de scholensluiting werd de eindtoets in schooljaar 2019-2020 geschrapt en daarmee verviel voor groep 8-leerlingen de kans op bijstelling van het schooladvies. DUO volgt in opdracht van OCW dit cohort leerlingen in de eerste drie jaren van het vo. De eerste resultaten van deze monitor stuurde minister Slob vandaag naar de Tweede Kamer.
Leerling met hogere kans op achterstand is sterkst benadeeld
In het oog springend is dat de schooladviezen in schooljaar 2019-2020 gemiddeld genomen lager zijn dan in voorgaande jaren.
De daling van het gemiddelde schooladvies is niet evenredig over de leerlingen verspreid: met name de adviezen van leerlingen met een hogere kans op onderwijsachterstand en leerlingen die in minder stedelijke gebieden wonen, vielen lager uit dan voorgaande jaren. En dit vergroot de kansenongelijkheid. Het zijn normaalgesproken juist deze kinderen die vaker het recht hebben op een heroverweging van het schooladvies. Door het missen van die heroverwegingen zijn zij dus sterker benadeeld door het wegvallen van de eindtoets.
VO laat ruimhartig toe, maar ook hier niet alle leerlingen zelfde voordeel
Meteen in april vroeg minister Slob VO-scholen leerlingen ruimhartig toe te laten en kansrijk te plaatsen. In de cijfers valt te zien dat vo-scholen hier gehoor aan hebben gegeven: meer leerlingen zijn hoger geplaatst dan hun schooladvies en er zijn minder leerlingen onder het niveau van hun schooladvies geplaatst. Dat is vermoedelijk mede te danken aan de toevoeging op het Onderwijskundig Rapport (OKR), ontwikkeld door de PO-Raad, VO-raad en Ouders & Onderwijs. Maar de DUO-data laten nu zien dat het voornamelijk leerlingen met een hoger schooladvies zijn, die dit schooljaar hoger dan hun schooladvies geplaatst zijn.
Deze inzichten maken dat de minister po-scholen op het hart drukt groep 8-leerlingen dit jaar kansrijk te adviseren, bijvoorbeeld door naar de groeilijn van de afgelopen jaren te kijken en leerlingen het voordeel van de twijfel te geven. Vo-scholen vraagt hij om zich alvast actief in te zetten om deze leerlingen kansrijk te kunnen plaatsen.
De eindtoets moet doorgaan
De huidige groep 8-leerlingen hebben vorig jaar, door sluiting van de scholen, geen optimaal schooljaar gehad. Onderzoek van Stichting Cito wees uit dat leerlingen tijdens afstandsonderwijs minder leergroei doormaakten en Oxford University liet zien dat met name kansarme kinderen extra leden onder het afstandsonderwijs.
Vorig schooljaar was het wegvallen van de eindtoets noodzaak, maar de PO-Raad heeft altijd benadrukt dat dit níet het ‘nieuwe normaal’ mag zijn: voor een professioneel vormgegeven schooladvies moet de professional over elk gegeven moet kunnen beschikken, waaronder het objectieve tweede gegeven van de eindtoets.
In januari zullen de meeste po-scholen hun voorlopige adviezen hebben gegeven. Dat is dit jaar extra uitdagend omdat volgtoetsresultaten daarin normaalgesproken een belangrijke rol spelen maar juist op die toetsen is vertraagde leergroei zichtbaar, aldus o.a. onderzoekers van Cito. Een andere manier van kijken is dit jaar dus geboden. De nieuwe Handreiking schooladvisering kan scholen hierbij ondersteunen.
De coronacrisis kan dit jaar hindernissen opwerpen bij het afnemen van de eindtoets (leerlingen in quarantaine, de school dicht vanwege besmettingen…). Een calamiteitenplan eindtoetsen schooljaar 2020-2021 is opgesteld om alles op alles te zetten zodat de huidige groep 8-leerlingen wel een tweede objectief gegeven krijgen bij het schooladvies. In januari krijgen scholen hierover meer informatie. De PO-Raad is daarbij betrokken.
Aanmeldmoment en doorstroomtoets
In zijn brief gaat minister Slob ook nog in op het Wetsvoorstel doorstroomtoetsen po. Om kansenongelijkheid tegen te gaan zou er één aanmeldmoment moeten komen (de week voor 1 april) voor het vo en de eindtoets vervangen door een doorstroomtoets.
