Minister Dijkgraaf deelt visie op digitalisering in funderend onderwijs
Digitalisering moet in dienst staan van beter onderwijs en de risico's moeten goed worden geadresseerd. Dat is de belangrijkste boodschap in de visiebrief Aandachtig digitaliseren in het funderend onderwijs van minister Robbert Dijkgraaf (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap).
Digitalisering als gezamenlijke verantwoordelijkheid
De visie van de minister richt zich op de ondersteuning van leraren om digitalisering goed en doordacht te gebruiken voor goed onderwijs. Daarbij wijst de minister op een ‘gezamenlijke verantwoordelijkheid van de overheid, schoolbestuurders, schoolleiders en anderen om leraren maximale ruimte en ondersteuning te bieden, bijvoorbeeld via strategisch personeelsbeleid’. Hoe die verantwoordelijkheidsverdeling er concreet uit is echter nog niet duidelijk.
In 2022 benadrukte ook de Adviesgroep Regie op ICT het belang van gedeelde verantwoordelijkheid van de overheid, landelijke organisaties zoals Kennisnet, SIVON, sectorraden én schoolbesturen als randvoorwaarde voor goed onderwijs met ICT. De Adviesgroep deed hierbij de oproep om heldere (wettelijke) kaders te maken voor schoolbesturen zodat zij weten wat hun verantwoordelijkheid inhoudt en vraagt aandacht voor de benodigde financiële ondersteuning.
Samenwerking en krachtenbundeling via SIVON
De Tweede Kamer vroeg eerder om onderwijsinstellingen in het funderend onderwijs te laten aansluiten op SIVON, zodat haar positie in de sector wordt versterkt. Een directe maatregel om dit te bewerkstelligen ontbreekt vooralsnog. Wel geeft de minister aan in gesprek te zijn met SIVON en de sector over een stabiele en krachtige positie van SIVON. De PO-Raad juicht dit overleg toe en kijkt uit naar een positieve uitkomst. We erkennen de keuzevrijheid van schoolbesturen, maar benadrukken tegelijkertijd dat een hoge deelnamegraad aan SIVON positief bijdraagt aan de positie van schoolorganisaties op leermiddelenmarkt tegenover (grote) leveranciers.
Digitale geletterdheid
Dijkgraaf roept terecht op tot meer aandacht en passend aanbod voor de bij- en nascholing van huidige leraren op het gebied van digitale geletterdheid. Hij richt daarom dit jaar nog het Expertisepunt Digitale Geletterdheid op. Het is niet duidelijk wat huidige leraren en schoolbesturen verder op het gebied van bij- en nascholing kunnen verwachten.
Ook noemt de minister in de brief geen concrete plannen om werk te maken van de digitale vaardigheden van leerlingen, terwijl hij eind dit jaar wel conceptkerndoelen voor digitale geletterdheid verwacht.
Aanbod digitale onderwijsmiddelen
Steeds meer leermiddelen worden in digitale vorm aangeboden, volledig of in combinatie met een werkboek (LiFo). De PO-Raad is blij met de genoemde onderzoeken en programma's die bijdragen aan beter digitaal onderwijs, zoals Edu-V, Impact Open Leermateriaal Impuls en Toekomst Distributie. Tegelijkertijd zijn daarmee de problemen op de leermiddelenmarkt niet zomaar opgelost. Denk daarbij aan duurdere leermiddelen en LiFO, zoals benoemd bij de evaluatie van de Wet Gratis Schoolboeken. De PO-Raad gaat graag in gesprek met de minister om hierover van gedachten te wisselen.
Digitaal Veilig Onderwijs
In de kamerbrief verwijst de minister naar het programma Digitaal Veilig Onderwijs waar hij de komende jaren structureel 6 miljoen euro voor vrijmaakt. De eerste stap is de publicatie Normenkader Informatiebeveiliging en Privacy, zodat schoolbesturen weten wat hun verantwoordelijkheid is en wat ze kunnen doen.
De minister neemt in 2024 een besluit over het vormgeven van beheer, toezicht en handhaving op het normenkader. De Auditdienst Rijk onderzoekt momenteel hoe dit het beste vormgegeven kan worden zonder het verhogen van de administratieve lasten van schoolbesturen. Onderdeel van het toezicht is een nieuwe verplichting voor schoolbesturen om vanaf hun jaarverslag over 2024 expliciet aandacht te besteden aan informatiebeveiliging en privacy.
Ook (software)leveranciers in het funderend onderwijs moeten aan de normen voldoen. Vanuit het programma werkt SIVON aan het uitvoeren van DPIA’s en het toetsen van verwerkersovereenkomsten. Dit neemt werk uit handen van schoolbesturen.
Een andere stap in het programma is een pilot met een Computer Emergency en Response Team (CERT) vanaf eind dit jaar. Dit ondersteuningspunt is een soort digitale brandweer, waar je je kan melden als er een incident plaatsvindt.
Onderzoek landelijke ICT-basisinfrastructuur voor toekomstbestendig onderwijs
Het ministerie onderzoekt daarnaast hoe een landelijk dekkend ICT-landschap eruit zou moeten zien. Dit landelijke ICT-landschap bestaat uit organisaties, voorzieningen, afspraken en standaarden die toekomstbestendig, veilig, efficiënt en flexibel onderwijs faciliteren. In de zomer van 2024 informeert de minister de Kamer over de uitkomsten. De PO-Raad onderschrijft de noodzaak van zo’n onderzoek en werkt daar graag aan mee. Wij vinden het van groot belang dat de landelijke ICT-basisinfrastructuur aansluit op de behoeften van het onderwijs.
Concreet beleid blijft nodig
De PO-Raad is blij dat de minister een urgente visie op digitalisering in het funderend onderwijs heeft geformuleerd. De digitale transitie heeft een grote impact op het onderwijs. Het is dan ook goed om te zien dat de minister oog heeft voor grote vraagstukken zoals digitale vaardigheden, digitale leermiddelen en nieuwe technologieën zoals AI. Wij vinden de brief een goede eerste stap die wat ons betreft op korte termijn tot concreet beleid moet gaan leiden. De PO-Raad denkt graag mee met minister Dijkgraaf over het benutten van de positieve impact van digitalisering van het funderend onderwijs en het maximaal inperken van de risico's.
