Leerkrachten met weinig vertrouwen in hun eigen kunnen, verwijzen kinderen met gedragsproblemen minder vaak naar het speciaal onderwijs. Maar het zijn juist de leerlingen die wél de overstap maken naar het speciaal onderwijs (so) die zich in de loop der jaren beter ontwikkelen. Promotieonderzoek van Inge Zweers werpt nieuw licht op het streven naar volledige inclusie. De PO-Raad sprak met haar.

Wat is je meest verrassende onderzoeksuitkomst?

,,In de eerste plaats dat leerlingen die vanuit het regulier onderwijs overstapten naar het speciaal onderwijs, helemaal niet bleken te verschillen van leerlingen die met extra ondersteuning in het reguliere onderwijs bleven. Je zou verwachten dat de problematiek bij de eerste groep heftiger was, maar dit bleek niet zo te zijn. De keuze voor blijven of overstappen werd niet zozeer bepaald door leerlingkenmerken, maar de leraar daarentegen bleek wél een rol te spelen.”

In welke zin?

,,Dat was verrassing nummer twee: júist de leerlingen die een leerkracht hadden met veel vertrouwen in eigen kunnen in de omgang met de leerling, díe leerlingen stapten vaker over naar het so. Het zou kunnen dat deze leerkrachten eerder aan de bel trekken wanneer het niet meer gaat, dan hun collega’s die onzeker zijn over zichzelf.”

Hoe verklaar je dat leerlingen op het so zich beter ontwikkelen, zowel gedragsmatig als in leerprestaties?

,,Hoewel ik dit niet zelf onderzocht heb, lijkt het voor de hand liggend dat dit te maken heeft met de intensieve begeleiding die ze daar krijgen. Maar wat betreft de gedragscomponent moet je ook rekening houden met het nadeel van vragenlijstonderzoek: het referentiekader van leraren in het regulier onderwijs is niet hetzelfde als dat van leraren in het so.”

Welke aanbevelingen heb je voor de sector?

,,Of we leerlingen met gedragsproblemen vaker naar het speciaal onderwijs zouden moeten verwijzen, of dat we het regulier onderwijs moeten veranderen, dat wijst mijn onderzoek niet uit. Het is minstens één van beide. Op dit moment lijkt het in ieder geval onverstandig om zoveel mogelijk kinderen binnen boord te houden in het reguliere onderwijs. Daarnaast hoop ik dat men inziet hoe ontzettend belangrijk en bepalend de leraar is in de schoolcarrière van kinderen. De vraag ‘wat heeft de leraar nodig?’ zou veel vaker gesteld moeten worden.”
 

Vandaag, 18 mei 2018 om 12:45 uur verdedigt Inge Zweers haar proefschrift “Shape sorting students for special education services?" in het Academiegebouw van de Universiteit Utrecht.