De noodopvang van vluchtelingenkinderen is onder de maat en de verblijfsduur in de noodopvang is veel te lang. Dat stelt de Kinderombudsman in zijn onderzoek Wachten op je toekomst. Kinderen in de noodopvang in Nederland dat hij vandaag publiceert. ,,Als we deze kinderen nu niet de zorg, het onderwijs en de thuisbasis geven die zij nodig hebben, dan riskeren we een verloren generatie’’, zegt Kinderombudsman Marc Dullaert.

Het onderzoek van de Kinderombudsman bevestigt een aantal zorgpunten waar de PO-Raad al maanden aandacht voor vraagt in de politiek.

Zo moeten kinderen op sommige noodopvanglocaties weken wachten voor ze naar school mogen, terwijl school juist de structuur biedt die zij nodig hebben. Ook blijkt uit het rapport dat kinderen met emotionele of psychische problemen op een noodopvanglocatie slecht kunnen worden geholpen. Veel moeders maken zich zorgen om het slaapgebrek van hun kinderen. Vaak gaan de lichten pas om 22 uur uit en het is erg onrustig. ,,De Nederlandse overheid lijkt ervoor te kiezen om de opvang van vluchtelingen te organiseren vanuit beheersbaarheid en efficiëntie. De belangen van kinderen lijken hieraan ondergeschikt te zijn.’’ In het bijzonder geldt dit voor grootschalige noodopvang, stelt de Kinderombudsman. Hij zou graag zien dat er meer ruimte komt voor kleinschalige initiatieven. Op dit moment kan de ingewikkelde bekostigingsystematiek scholen weerhouden asielzoekerskinderen op te nemen.

Oeverloos verhuizen in strijd met kinderrechten

Door het gebrek aan opvangplekken worden veel kinderen opgevangen in tijdelijke locaties en moeten zij als gevolg daarvan te vaak verhuizen. Ook de PO-Raad pleitte eerder al voor meer stabiliteit en rust voor vluchtelingenkinderen. Zeven tot acht keer verhuizen was in 2015 geen uitzondering. Emotionele- en gedragsproblemen nemen hierdoor toe. Weer naar een nieuwe school betekent dat het onderwijs steeds wordt onderbroken. De Kinderombudsman concludeert dat de mate waarin kinderen worden verhuisd in directe strijd is met hun kinderrechten. De PO-Raad onderstreept ook dat het COA bij het plaatsen van kinderen moet kijken naar de onderwijswijsmogelijkheden. Nu worden scholen ad hoc uit de grond gestampt en kijkt men te weinig om zich heen. Voor scholen en schoolbesturen is het vrijwel onmogelijk om goed onderwijs in te richten, zolang er voortdurend gesleept wordt met kinderen. Hierover hebben Groenlinks en ChristenUnie overigens onlangs een motie ingediend.

Wachttijden onacceptabel lang

De wachttijden zijn volgens de Kinderombudsman onacceptabel lang. Het duurt minstens zeven maanden voor een asielaanvraag in behandeling wordt genomen en vaak nog veel langer voor gezinnen herenigd zijn. Dullaert: ,,Het is voor kinderen zeer schadelijk om lang in onzekerheid te verkeren over hun eigen situatie en over de situatie van familieleden in het buitenland. Hierdoor berokkenen we deze kinderen alleen nog maar meer schade." De wachttijden moeten volgens Dullaert dan ook worden teruggedraaid naar de norm van vóór 2015.

Een verloren generatie?

Kinderen die naar Nederland zijn gevlucht, hebben per definitie een achterstand. Velen van hen zijn gevlucht uit een situatie van oorlog, onderdrukking of ander geweld. Om hun achterstand in te kunnen halen, is het nodig dat zij zo snel mogelijk een normaal leven kunnen leiden en kunnen integreren. Dullaert: ,,Als we nu niet in deze groep kinderen investeren, dan riskeren we een verloren generatie."

Geef scholen financiële zekerheid

De PO-Raad onderschrijft dat onderwijs voor deze kinderen zo snel mogelijk goed geregeld moet worden om meer achterstanden te voorkomen. Scholen werken er hard aan, maar moeten hier door het Rijk ook toe in staat gesteld worden. Een project dat hieraan bijdraagt is ‘Adopteer een school’, georganiseerd door LOWAN in samenwerking met de Inspectie en met ondersteuning van het ministerie van Onderwijs. Sterke scholen met ervaring met nieuwkomers helpen andere scholen op weg. Maar dit is niet voldoende.

Schoolbesturen die het onderwijs aan vluchtelingenkinderen verzorgen maken meer kosten dan dat zij voor deze kinderen binnen krijgen. Op dit moment moeten scholen in overleg treden met het ministerie om in aanmerking te komen voor maatwerkfinanciering. Dat wil zeggen dat het reguliere bedrag van € 7500,-  eventueel aangevuld kan worden tot € 9000,- in het eerste jaar. De PO-Raad wil dat scholen voor iedere nieuwkomersleerling gedurende twee jaar een vast bedrag van minimaal €9.000 per schooljaar krijgen vanuit het ministerie van OCW. Daarnaast zou de PO-Raad graag zien dat de kinderen in deze doelgroep in aanmerking komen voor voor- en vroegschoolse educatie (VVE) of een educatief vakantieprogramma, zodat ze een goede start kunnen maken op de basisschool en hun achterstanden in kunnen lopen. 

Om de problematiek beter te kunnen kanaliseren, is op initiatief van de PO-Raad een speciale regiegroep in het leven geroepen. Hierin zitten onder andere het COA, de VNG en het ministerie van OCW.