Onderzoek stelt: Eindtoets geen perfecte graadmeter voor niveau leerling

De diverse eindtoetsen die alle leerlingen van groep acht de komende dagen maken, zijn van verschillend niveau en daardoor niet vergelijkbaar. Een leerling kan op de ene toets hoger scoren dan de ander, zo blijkt uit onderzoek van de Expertgroep Toetsen PO in opdracht van het ministerie van Onderwijs. Dit bevestigt dat de eindtoets niet blindelings gevolgd moet worden bij de keuze van leerlingen en hun ouders voor een middelbare school.

De onvergelijkbaarheid van de toetsen – er worden nu zes verschillende toetsen gebruikt - laat zien dat deze toets niet zaligmakend is, vindt de PO-Raad. Ze hecht al langer veel waarde aan het advies van een school die een leerling acht jaar lang heeft gevolgd, getoetst en meegemaakt. De eindtoets is een momentopname die alleen kijkt naar prestaties op taal en rekenen.
Sinds schooljaar 2014/2015 geldt de eindtoets dan ook als een soort second opinion. Bij een hogere score op de eindtoets, is de school verplicht om in overleg met ouders het schooladvies te heroverwegen en eventueel naar boven bij te stellen. Naar beneden bijstellen, is nooit aan de orde.

Het is belangrijk dat scholen hun schooladvies steeds weer kritisch tegen het licht houden, maar dit onderstreept het belang dat scholen hun schooladvies niet zonder meer verhogen als de toets hiertoe aanleiding geeft, aldus Anko van Hoepen, vicevoorzitter van de PO-Raad. Critici pleiten hier juist wel voor. ,,De eindtoets wordt nu vaak gezien als absolute waarheid, maar of een kind een hoger advies hoort te krijgen, is altijd maatwerk. Zowel op een te laag niveau als op een te hoog niveau worden ingeschaald en altijd boven je kunnen moeten presteren, is niet goed voor een kind.’’

De PO-Raad vindt het belangrijk dat de eindtoetsen snel vergelijkbaar worden gemaakt en is blij dat hiertoe al eerste stappen worden gezet. Alleen dan kan deze echt dienst doen als tweede, onafhankelijk, advies. Tegelijkertijd benadrukt ze dat de toekomst van een kind nooit mag afhangen van hoe het kind zich op de basisschool ontwikkelt. Een schooladvies is een startadvies, geen eindexamenadvies, laat staan een carrièreadvies.

We moeten af van de vroegselectie en meer focussen op doorstroom van leerlingen naar vervolgonderwijs, bepleit de PO-Raad dan ook. Ons systeem is nu te rigide. Kinderen zijn nooit allemaal op hetzelfde moment even ver in hun ontwikkeling. Ze is daarom voorstander van brede brugklassen en dubbele schooladviezen voor leerlingen van wie het niveau niet direct duidelijk is. Ook vindt ze dat leerlingen opleidingen moeten kunnen stapelen. Kinderen moeten gedurende hun hele schoolcarrière kunnen veranderen van niveau. ,,Pas dan kunnen alle leerlingen hun talenten optimaal ontwikkelen en kunnen we echt zorgen voor kansengelijkheid’’, aldus Van Hoepen.

Vanaf vandaag maken ruim 180.000 leerlingen van groep acht de eindtoets.