Elke leerling moet kunnen leren in een digitaal veilige omgeving. Dat vraagt om actie van besturen, van de sector en van de overheid. Sinds de adviesgroep Regie op ICT dit voorjaar met een wake-up-call kwam, zijn de ontwikkelingen rond digitale veiligheid in een stroomversnelling gekomen. Nu maakt de adviesgroep een doorstart, met een nieuwe opdracht.

Er zijn grote stappen gezet sinds het verschijnen van de aanbevelingen van de adviesgroep Regie op ICT over digitale veiligheid in het primair en voortgezet onderwijs dit voorjaar. De bestuurders in deze adviesgroep kwamen met een dringende boodschap: de kansen en risico’s van ICT in het onderwijs zijn zo groot dat regie op dit thema geen uitstel duldt. Er is op korte termijn een normenkader nodig zodat alle scholen weten waaraan ze op het gebied van privacy en informatiebeveiliging moeten voldoen. De uitvoering vraagt om bewustwording, professionalisering en gezamenlijke ondersteuning.

6 miljoen euro

Met deze boodschap en een mandaat van hun leden gingen de PO-Raad en de VO-raad kort voor de zomer naar het ministerie van OCW. De minister maakte vervolgens half juli in een Kamerbrief bekend 6 miljoen euro te investeren in maatregelen om de digitale veiligheid in het primair en voortgezet onderwijs te vergroten. Deze maatregelen volgen op hoofdlijnen de aanbevelingen van de adviesgroep. Dat maakt die groep tot de aangewezen partij om namens bestuurders de verdere ontwikkelingen te volgen. Een opdracht van de PO-Raad en de VO-raad hiertoe heeft de adviesgroep inmiddels aanvaard. Het komende halfjaar kijken de bestuurders – nu twaalf in getal - kritisch mee naar de ontwikkeling van het normenkader, het opzetten van monitoring (inclusief een IBP-nulmeting), initiatieven voor bewustwording en professionalisering en een analyse van de extra kosten en benodigde capaciteit voor scholen.

Ook geld voor de scholen?

Bij dat laatste punt zit momenteel de grootste onzekerheid, constateren de leden van de adviesgroep als zij half september voor het eerst in hun nieuwe samenstelling bijeen zijn. De 6 miljoen euro van het ministerie gaan naar de ontwikkeling van het normenkader en de centrale ondersteuning, niet naar de scholen. Voor de uitvoering is echter ook geld nodig, zo stellen de PO-Raad en de VO-raad in een eerdere reactie op de plannen. De leden van de adviesgroep benadrukken dat: aan digitale veiligheid hangt een fors prijskaartje en daar is in de bestaande bekostiging niet of nauwelijks rekening mee gehouden.

Digitale veiligheid

Een eerste vereiste is dan ook dat er snel zicht komt op de verwachte kosten voor scholen, vinden de bestuurders. De PO-Raad, VO-raad, Kennisnet, SIVON en OCW zijn een onderzoek gestart. Hoewel de leden van de adviesgroep hopen op snelle uitkomsten, vinden zij dat de ontwikkeling van het normenkader hier niet op kan wachten. Het onderwerp is te urgent, zegt voorzitter van de adviesgroep Frits Hoekstra (SCOPE): “De veiligheid van leerlingen en medewerkers is in het geding. Zij hebben recht op een veilige leer- en werkomgeving, óók digitaal.”

Dat het onderwijs momenteel voor andere grote vraagstukken staat, kan ook geen argument zijn. “Digitale veiligheid hoort in de top 3 van meest urgente vraagstukken, naast het lerarentekort en anders organiseren”, vindt Paul Slegers (SOML). “Natuurlijk kost het moeite. Maar ICT hoort bovenaan de prioriteitenlijst, al moeten we er de agenda van het onderwijs voor ‘hacken’.”

Leren met en van elkaar

De belangrijkste sleutel tot verandering is werken aan bewustwording en professionalisering. Bij veilig en doordacht digitaliseren spelen naast bestuurders en schoolleiders ook stafmedewerkers die boven- en binnenschools voor ICT verantwoordelijk zijn, een belangrijke rol. Vooruitlopend op de plannen van de minister onderzoeken de PO-Raad en de VO-raad hoe zij sleutelfiguren in de school kunnen ondersteunen en van elkaar laten leren, bijvoorbeeld via netwerken op het gebied van ICT.

Er zijn al diverse netwerken actief. Zo is er het Netwerk Informatiebeveiliging en Privacy po/vo, waar iedereen die zich met deze onderwerpen bezighoudt, kennis, ervaringen en documenten kan delen. Ook is half september het Netwerk Informatiemanagement po/vo van start gegaan, voor iedereen die verantwoordelijk is voor het organiseren en sturen van informatiestromen. Daarnaast is er in het primair onderwijs een kennisgroep voor ICT-coördinatoren en is het de bedoeling dit netwerk uit te breiden naar het voortgezet onderwijs. Geïnteresseerden uit het po kunnen zich melden bij Noëlle Steeghs.