Welke resultaten heeft Kindcentrum Balans behaald met deze verkenning? En hoe heeft het de school geholpen? Bekijk het rapport over deze case, het stappenplan Vernieuwend werken of lees hieronder de samenvatting.

Terug naar de basis

Met Vernieuwend werken gaat Kindentrum Balans terug naar de basis: waar worden we nu eigenlijk blij van? En waar worden de leerlingen en de ouders blij van? Waar worden bestuur en intern begeleider blij van? Waar alle stakeholders blij van worden, is niet zomaar een wensenlijstje. Het legt de bedoeling bloot van Kindcentrum Balans. Alle schoolprocessen en -systemen worden langs deze meetlat gelegd.

Meer werkplezier

‘Vernieuwend werken’ helpt Kindcentrum Balans op twee manieren om werkdruk te verminderen. Aan de ene kant is het een veranderaanpak. Doordat de methode leraren, leerlingen, ouders, directie, intern begeleiders en bestuur terugbrengt naar de bedoeling van de school, ontstaat meer werkplezier. Dit leidt vanzelf tot werkdrukverlaging. En omdat medewerkers meedenken over werkprocessen en zelf bepalen aan welke zaken ze werken en hoe, krijgen ze meer regelmogelijkheden. Dit heeft eveneens een positief effect op de beleving van werkdruk.

Gericht de werkdruk verlagen

Aan de andere kant is ‘Vernieuwend werken’ een onderzoeksaanpak, die in kaart brengt waar leraren werkdruk ervaren. Bijvoorbeeld in het omgaan met verwachtingen van ouders, persoonlijke aanpak voor leerlingen bieden, de fragmentatie van informatie over leerlingen in verschillende ICT-systemen en de hanteerbaarheid van deze systemen. Door ‘Vernieuwend werken’ identificeren leraren deze knelpunten zelf en formuleren hier oplossingen voor – met en zonder ICT.

ICT-kansen

Voor Kindcentrum Balans levert de methode drie concrete ICT-kansen voor werkdrukverlaging op:

• Alle data van leerlingen integreren in één ICT-systeem

• Andere vormen van toetsen en digitale toetsen inzetten

• ICT inzetten om ouders te informeren en te betrekken bij het onderwijs (digitale studiewijzer)

Kindcentrum Balans identificeert ook de nodige verbeterkansen voor werkdrukverlaging zonder ICT, zoals meer tijd creëren voor een-op-een begeleiding van leerlingen en tijd voor ouders efficiënter indelen. Ook gaat Kindcentrum Balans inventariseren welke registraties verplicht zijn en welke niet – zodat de school die laatste kan schrappen.

Meenemen in schoolontwikkeling

Door ‘Vernieuwend werken’ identificeert Kindcentrum Balans de eigen bedoeling (waarom), de organisatieprincipes waarmee de school gaat werken aan de bedoeling (hoe) en de beleidsthema’s die bijdragen aan de bedoeling (wat). Kindcentrum Balans gebruikt deze uitkomsten om met elkaar verder te werken aan de bedoeling. Ook krijgen de resultaten een plaats in de schoolontwikkeling en het nieuwe schoolbeleid. Dit beleid krijgt in schooljaar 2018-2019 verder vorm.

Het Haagse Kindcentrum Balans biedt bijzonder onderwijs op interconfessionele grondslag aan 700 leerlingen. De school heeft 45 medewerkers en deelt het schoolgebouw met voorschool, peuteropvang en bso. De school valt onder Lucas Onderwijs, een bestuur met 47 scholen in en rond Den Haag.

Kracht van ‘Vernieuwend werken’

‘Vernieuwend werken’ is een intensieve methode waarmee scholen op een dieper niveau werkdruk en werkplezier in kaart brengen en met het team oplossingen zoeken. Hierbij staat de leraar als professional centraal. Door de methode krijgt hij meer regelruimte, wat in zichzelf al leidt tot verlaging van de werkdruk die leraren ervaren. ‘Vernieuwend werken’ is met name geschikt voor scholen die de volgende stap willen zetten in hun schoolontwikkeling; zo gebruikt Kindcentrum Balans de uitkomsten als input om in gesprek te gaan over het nieuwe schoolplan.

Door ‘Vernieuwend werken’ identificeert Kindcentrum Balans de eigen bedoeling (waarom), de organisatieprincipes waarmee de school gaat werken aan de bedoeling (hoe) en de beleidsthema’s die bijdragen aan de bedoeling (wat).

Onderzoeksvragen

De aanpak bij Kindcentrum Balans is gestructureerd aan de hand van acht vragen:

1. Wat is de bedoeling en waar worden de stakeholders (leerlingen, ouders, leerkrachten, directie en intern begeleiders en bestuur) blij van?

2. Wat draagt bij aan de bedoeling? Hoe ziet de batenlogica eruit?

3. Waar ervaren medewerkers werkdruk in het werken aan de bedoeling enerzijds en in de organisatie en de manier van werken anderzijds?

4. Wat is nodig om de bedoeling te realiseren? Wat zijn de beleidsthema’s om aan te werken?

5. Hoe willen we werken aan de bedoeling? Volgens welke (nieuwe) organisatieprincipes?

6. Wat zijn de (vernieuwende) initiatieven en concrete acties om de bedoeling te realiseren?

7. Hoe passen we de (nieuwe) organisatieprincipes toe, bij de uitvoering van concrete acties?

8. Welke kansen zien we om werkdruk te verlagen? En hoe kan ICT hierin helpen?

Aan de slag in zes stappen

De antwoorden op deze vragen zijn verzameld in sessies. Bij Kindcentrum Balans is dit gebeurd in twee verschillende settings: de kleinere supportgroepen en de algemene sessies voor alle betrokkenen. Aan deze laatste sessies neemt een vertegenwoordiging van alle betrokkenen bij Kindcentrum Balans deel: leerlingen, ouders, leraren, intern begeleiders, directie en bestuur. De supportgroepen zorgen voor de voorbereiding en evaluatie van deze sessies. Deze bestaan uit ongeveer zes deelnemers die alle betrokkenen bij Kindcentrum Balans vertegenwoordigen.

Stap 1

In de eerste stap is de supportgroep samengesteld. Deze groep bereidt de eerste sessie voor. Wat wordt het programma? Welke input is nodig om het gesprek te voeren over de bedoeling? Wie nodigen we uit? Wie zorgt voor de uitnodiging? Enzovoort.

Stap 2

Stap 2 is de eerste sessie met partijen van binnen en buiten Kindcentrum Balans. Tijdens de eerste sessie stellen leerlingen, ouders, leraren, intern begeleiders, directie en bestuur vast wat in hun optiek de bedoeling van de school is. De facilitator die de sessie begeleidt, vraagt de subgroepen ook waar ze werkdruk ervaren.

Stap 3

De resultaten van de eerste sessie vertaalt de begeleider in een ‘batenlogica’ en vandaar naar beleidsthema’s. Het resultaat is een gevisualiseerde weergave van ‘de bedoeling’ van de school met de mogelijke verbeterinitiatieven die hieraan bijdragen. Het leidt ook tot een inventarisatie van de onderwerpen waarbij leraren werkdruk ervaren.

Stap 4

De supportgroep bespreekt en toetst de uitkomsten uit stap 2 en 3. Ook werkt de supportgroep de werkwijze en het concrete programma voor de vervolgsessie uit, inclusief rolverdeling.

Stap 5

De tweede workshop staat in het teken van het formuleren en uitwerken van initiatieven die bijdragen aan de bedoeling van de school. In subgroepen werken de deelnemers systematisch uit:

• hoe – volgens welke organisatieprincipes – de school aan de bedoeling werkt

• welke beleidsthema’s bijdragen aan de bedoeling 

• met welke vernieuwende initiatieven de school aan de slag gaat om de bedoeling te realiseren

Stap 6

Een derde bijeenkomst van de supportgroep sluit het proces af. Tijdens deze bijeenkomst stellen de deelnemers vast hoe ze concreet aan de slag gaan met (de uitkomsten van) ‘Vernieuwend werken’. Hoe kan de school de ervaringen met de werkwijze verankeren en de bedachte initiatieven daadwerkelijk uitvoeren?