Toen Jos Timmermans en Dirk-Peter van ‘t Sant in juni hun Onderwijsmanifest publiceerden, ontketende dit onverwacht veel media-aandacht. Het pleidooi tegen het inhuren van leerkrachten via commerciële bureaus en dure zzp-constructies vond een luide echo in de media. Jos - de voorzitter van het College van Bestuur van Aves - blikt terug op de introductie van het manifest: ,,Natuurlijk hoopten we op bijval, maar de intensiteit van de reacties overtrof onze verwachtingen.'' Het manifest, dat onderwijswerkgevers oproept om vanaf 1 augustus 2023 te stoppen met de inhuur van leerkrachten via commerciële bureaus, raakte blijkbaar een gevoelige snaar.

Wat drijft Jos Timmermans om zich zo te blijven inzetten voor het Onderwijsmanifest? En hoe ziet hij de toekomst van modern werkgeverschap in het onderwijs waar hij zo vaak over spreekt?

De kern van modern werkgeverschap

,,Modern werkgeverschap'', zoals Jos het ziet, ,,draait vooral om luisteren naar en inspelen op de behoeften van jonge onderwijsprofessionals. Het werken via een commercieel bureau biedt schoolverlaters de vrijheid om zich niet direct vast te leggen aan één werkgever, een aspect dat ik essentieel acht. Ik benadruk het belang van regelruimte en vrijheid, waarbij jonge leerkrachten niet meteen strikt gebonden zijn aan specifieke taken, maar de kans krijgen om variatie in hun werk te ervaren. Dit houdt in dat ze de mogelijkheid krijgen om in de eerste jaren van hun carrière ervaring op te doen bij verschillende scholen binnen een schoolbestuur, zoals bij Aves, een organisatie met 33 scholen. Het is belangrijk vooral de jonge werknemers en zij-instromers goed te begeleiden in hun professionele groei.''

Jos pleit voor een aanpak die rekening houdt met persoonlijke wensen van de leerkrachten, zoals het faciliteren van een sabbatical of het aanbieden van variabele werkdagen, afhankelijk van behoeften en levensfase.

Creatievere benadering

Hij stelt voor om de meer uitdagende klassen toe te wijzen aan ervaren leerkrachten, terwijl jonge schoolverlaters geleidelijk aan volwassen mogen worden in het vak. Dit vereist een minder strikt taakbeleid en een creatievere benadering van taken op scholen. Bovendien ziet Jos het belang van samenwerking tussen kleine schoolorganisaties in de regio om middelen efficiënter te gebruiken en elkaar te ondersteunen. Dit omvat ook het aan de voorkant opleiden van trainees en zij-instromers, hen deeltijdopleidingen bieden en een baangarantie geven voor een bepaald deel van de werktijd.

Jos benadrukt liever goed werkgeverschap dan modern werkgeverschap, dat meer inhoudt dan alleen het wervingsbeleid: ,,Ik ben van mening dat goed werkgeverschap de sleutel is om het lerarentekort terug te brengen, dat momenteel op 9,5% staat. Ik erken dat het lerarentekort nog steeds een oprechte zorg is, niet alleen voor de onderwijssector maar ook voor de politiek, en benadruk de noodzaak voor collectieve actie zoals het Onderwijsmanifest om deze uitdaging aan te gaan.'' Let wel, Jos is niet tegen inzet van zzp’ers voor periodes van ‘ziek en piek’, zoals hij dat zelf treffend noemt. Zzp’ers zijn niet in het leven geroepen om structureel vaste banen in te vullen. En er is sprake van schijnzelfstandigheid.

Heroverwegen traditionele schoolconcept

Jos gelooft in het heroverwegen van het traditionele schoolconcept: ,,Er zijn minder leraren dan groepen die bemenst moeten worden. Of je het wilt of niet, anders organiseren zal op veel plaatsen nodig zijn. We moeten de druk op leraren verminderen, door meer ondersteunend personeel in te zetten.''

Het Onderwijsmanifest heeft een brede steun gekregen, met 594 basisscholen die zich hebben aangesloten met meer dan 133.000 leerlingen. Opvallend is de steun vanuit verschillende regio's en schoolorganisaties, wat de relevantie van het manifest onderstreept. Toch is de geografische spreiding van de steun voor het Onderwijsmanifest opmerkelijk. Zoals zichtbaar op het kaartje van Nederland, is er een aanzienlijke betrokkenheid vanuit Noord-Brabant, de regio Zwolle en vanuit Noord Nederland. Opvallend is ook de toenemende betrokkenheid van PABO’s in deze beweging.

Interessant is dat sommige regio’s sowieso minder inzet via detacheringsbureaus kennen. Een voorbeeld hiervan is het Personeelscluster Oost Nederland (PON). Deze regionale verschillen in uitdagingen en oplossingen benadrukken de noodzaak van een op maat gemaakte benadering in het onderwijsbeleid.

Reflectie en vooruitblik

Jos spreekt over het belang van media-aandacht: ,,Deze aandacht heeft ons enorm geholpen om onze boodschap te verspreiden en bewustwording te creëren.'' Hij benadrukt de noodzaak van sector brede samenwerking en het belang van transparantie in het gebruik van overheidsgelden. Hij is optimistisch over de toekomst. ,,De reacties, inclusief die van minister Mariëlle Paul, bevestigen dat we op de juiste weg zijn. Geld voor kinderen is geen verdienmodel voor commerciële bureaus. We moeten doorgaan met het voeren van goede gesprekken en het uitbouwen van samenwerking. We voeren als bestuur van Aves nog steeds het goede gesprek.''

,,Over momentum gesproken, er is inmiddels een internetconsultatie verduidelijking en rechtsvermoeden zzp, waardoor regels voor het werken met zelfstandigen wordt verduidelijkt. ZZP-er zijn is voor leraren en medewerkers in de zorg en de kinderopvang op structurele banen, geen optie. Hierdoor weten werkgevers sneller of een klus door een zelfstandige gedaan mag worden of door een werknemer. Dit voorstel is een van de maatregelen waarmee het kabinet schijnzelfstandigheid wil tegengaan'', aldus Timmermans. 

Meer informatie

Naar aanleiding van het artikel in het Financieel Dagblad over het Onderwijsmanifest, is er veel media-aandacht geweest. Onder andere bij de Volkskrant en EenVandaag. Er sluiten zich nog steeds schoolbesturen aan bij het Onderwijsmanifest. De website blijft nog langere tijd in de lucht.