De voorloper-onderwijsregio’s zijn dit jaar rond de zomer officieel aan de slag gegaan. De meeste van de 27 voorlopers zijn bezig om hun plannen uit te werken. Door de subsidiedeadline van 31 oktober vragen governance en organisatiestructuur op dit moment veel tijd en energie. Verder is er veel aandacht voor het leren van de ervaringen en het leren van elkaar.

Om de ervaringen van de voorloper-onderwijsregio's uit te wisselen heeft de PO-Raad onlangs een bijeenkomst georganiseerd. Hiervoor zijn alle penvoerders van de onderwijsregio's met scholen in het primair onderwijs uitgenodigd. De meeste samenwerkingen zitten nog in een opstartfase. Het uitwerken van de plannen en aanvragen van de subsidie is vooral veel administratie en kost tijd, maar het is wel nodig om gericht met elkaar aan de slag te kunnen.

Wij constateren dat de subsidieregeling voor onderwijsregio's, zoals opgesteld door het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW), op sommige punten in strijd kan zijn met onze uitgangspunten (zie verder). De financiële prikkels en strakke deadlines kunnen het inhoudelijke gesprek belemmeren. We gaan met onderwijsregio’s in gesprek hoe we dit kunnen verbeteren en betrekken dit bij de verdere ontwikkeling van de onderwijsregio's. Om de ontwikkelingen goed te kunnen volgen en ondersteunen wil de PO-Raad de komende tijd regelmatig met de penvoerders van de regio's overleggen.

Realisatie Eenheid en Programmaraad

Om een goede gesprekspartner te bieden die ook in staat is om ruimte te maken voor de plannen van de regio's is door OCW, sociale partners en opleidingen de ‘Realisatie Eenheid’ (RE) opgericht. Die Realisatie Eenheid gaat aanjagen, faciliteren maar ook monitoren en het leren bevorderen. Deze landelijke Realisatie Eenheid faciliteert de regio’s en stuurt op de totale impact.  

Om de verbinding met de praktijk te faciliteren, richt de Realisatie Eenheid op dit moment een Programmaraad in. De mensen van de Programmaraad reflecteren vanuit de praktijk en kijken met een frisse blik naar de relevante vraagstukken. Zij denken mee in hoe we de beweging goed in gang zetten. De PO-Raad mag één deelnemer voordragen voor de Programmaraad en nodigt haar leden uit om hierop te solliciteren.

Collectieve aanpak

Het tekort aan onderwijspersoneel is een complex en ingrijpend maatschappelijk probleem. Het vereist een collectieve inspanning van een breed scala aan belanghebbenden. Op dit moment bestaan er diverse regionale samenwerkingsverbanden, maar deze opereren vaak versnipperd en vrijblijvend. Bovendien worden ze gefinancierd via diverse (tijdelijke) subsidies en financieringslijnen. Met de oprichting van onderwijsregio's beogen we de effectiviteit van deze regionale samenwerking te vergroten.

De PO-Raad hanteert bij de ontwikkeling van onderwijsregio's de volgende uitgangspunten :

• Maatschappelijke opgave staat centraal: 
  Het is aan onderwijsinstellingen om de opgaves te identificeren, in samenwerking met relevante belanghebbenden. 
• Samenstelling van het netwerk onderwijsregio sluiten aan op de opgave: 
  De organisatie van regionale samenwerking in een onderwijsregio moet afgestemd zijn op de specifieke problemen van die bepaalde regio. Er is geen universele aanpak. Het is tevens van essentieel belang om een effectief bestuursmodel te ontwikkelen om ervoor te zorgen dat regionale afspraken daadwerkelijk worden nageleefd.
• We hanteren een lerende benadering:  
  Binnen onze sector bestaan reeds goed functionerende regionale netwerken, met name de partnerschappen Samen opleiden en professionalisering. We willen voortbouwen op de bestaande netwerken en expertises.
• Er is ruimte om te differentiëren:   
  De aard en omvang van personeelstekorten kunnen aanzienlijk variëren tussen regio's. De onderwijsregio moet flexibiliteit bieden om effectief te kunnen reageren op deze regionale diversiteit.