Om maar met de deur in huis te vallen: een nieuw leerlingvolgsysteem (LVS) is er nog niet. Maar de resultaten uit de versnellingsvraag "Hoe kom je tot een leerlingvolgsysteem voor het speciaal onderwijs?" bieden betrokken schoolbesturen én de sector wel voldoende houvast en aanknopingspunten om zo'n systeem in de nabije toekomst te realiseren.

Hennie Loeffen, bestuurslid van De Onderwijsspecialisten is nauw betrokken bij de ontwikkeling van een nieuw LVS: "De ontwikkeling van een systeem waarmee je leerlingen op hun eigen ontwikkellijn volgt, is nog niet rendabel genoeg voor marktpartijen. Het financiële risico dat ze lopen, is te groot. Dat heeft ook te maken met de specifieke wensen van het speciaal onderwijs. Er gebeurt al wel wat. MLS en DataCare zijn voorbeelden van leerlingvolgsystemen die zich specifiek richten op het speciaal onderwijs en proberen om maatwerk te leveren." 

Resultaat 1: Doelgroepenmodel en Programma van Eisen

Om een LVS voor marktpartijen interessant te maken, is het van belang dat de betrokken scholen dezelfde taal spreken en gemeenschappelijke wensen en eisen hanteren. Een gezamenlijk ontwikkeld doelgroepenmodel en Programma van Eisen (PvE) vormen de basis daarvoor. Loeffen: "Bij kleine partijen heb je minder zekerheid over de continuïteit en snelheid van ontwikkeling van aanpassingen en vernieuwingen. Maar op grote leveranciers als Parnassys heb je als speciaal onderwijs weer te weinig invloed. We kunnen als so-besturen alleen meepraten over de ontwikkelagenda van de leveranciers, als we eenduidige wensen communiceren. Daarom hebben we al die technische aspecten opgeschreven in een PvE." 

Resultaat 2: Animaties

Om scholen binnen het speciaal onderwijs ondermeer te overtuigen van het nut en de noodzaak van het toepassen van het doelgroepenmodel, zijn er twee animaties ontwikkeld. Deze animaties zijn op de regionale bijeenkomsten van LECSO vertoond. Het doelgroepenmodel en het Programma van Eisen zijn goed ontvangen. 

Resultaat 3: Oprichting drie gebruikersgroepen

Het doelgroepenmodel en het PvE zijn beiden goed ontvangen door betrokken scholen. Ze worden onderschreven door drie gebruikersgroepen van Parnassys, Somtoday/Magister en DataCare. Deze komen twee keer per jaar samen om gewenste aanvullingen en aanpassingen te formuleren. Daarmee kunnen de leerlingvolgsystemen binnen het speciaal onderwijs breed gebruikt worden en wordt het voor de leveranciers aantrekkelijker om aanpassingen op al bestaande systemen door te voeren. 

Resultaat 4: Handreiking voor gebruik

De gebruikersgroepen worden vanuit het Landelijk Expertisecentrum Speciaal Onderwijs (LECSO) gefaciliteerd en ondersteund door Kennisnet en de PO-Raad. LECSO heeft samen met een groep inhoudelijke deskundigen uit het speciaal-onderwijsveld ook het doelgroepenmodel doorontwikkeld. Loeffen: "Het gaat langzaam, maar ik denk dat we er zullen uitkomen met de markt. Dit soort processen zijn taai en staan misschien ver van het directe onderwijs af, maar ze leveren uiteindelijk een bijdrage aan goed onderwijs voor onze leerlingen."

Resultaat 5: Leverancier implementeert doelgroepenmodel

DataCare, dat één van de eerdergenoemde drie gebruikersgroepen vormde, heeft het doelgroepenmodel dat uit deze versnellingsvraag ontstaan is, geïntegreerd in hun product LOGOS. Dit administratie- en leerlingvolgsysteem voor het speciaal onderwijs ondersteunt het volledige primaire proces, zowel aan de zorginhoudelijke als aan de administratieve kant.

Om scholen binnen het speciaal onderwijs te informeren over het nut en de noodzaak van het toepassen van het doelgroepenmodel, zijn er twee animaties ontwikkeld. Deze animaties zijn op de regionale bijeenkomsten van de Sectorraad Gespecialiseerd Onderwijs (toen nog LECSO) vertoond. 

Welk proces werd doorlopen om tot de tot nu toe behaalde resultaten te komen voor deze versnellingsvraag? De highlights op een rijtje.

Opstellen Programma van Eisen

Het begon allemaal met de samenwerking van vijf besturen die vanaf begin 2015 intensief de koppen bij elkaar staken om tot een gemeenschappelijk Programma van Eisen (PvE) voor een leerlingvolgsysteem (LVS) te komen. De aanleiding hiervoor was een gedeelde ervaring dat de markt voor het speciaal onderwijs klein is en dat voor gewenste (door)ontwikkeling samenwerking nodig is.

Verkennen van de markt

Het opgestelde PvE werd vervolgens in een marktconsultatie aan de markt voorgelegd. Het beeld werd bevestigd dat er momenteel niet eenduidig aan de vraag kan worden voldaan, terwijl er wel urgentie is om vervolgstappen te zetten. Op basis hiervan is besloten gezamenlijk een verdiepende marktverkenning te doen, waarbij niet het huidige aanbod van LVS leveranciers de focus is, maar hun visie op de toekomst en de ontwikkelagenda van hun product.

Ontwikkelen en testen van Doelgroepenmodel

Uit de marktverkenning bleek dat LVS leveranciers eerder aan de eisen van het (voortgezet) speciaal onderwijs ((v)so) zou kunnen voldoen, als het (v)so haar eisen zouden standaardiseren. Dit resulteerde in een overkoepelend doelgroepenmodel voor het (v)so. Daarin is een standaardisering vastgelegd voor het hele speciaal onderwijs, zodat het interessanter wordt voor marktpartijen om dat model in hun producten op te nemen in plaats van voor elke school een aparte manier van profilering te moeten toepassen. Hennie Loeffen, als bestuurslid van De Onderwijsspecialisten (met daarin 22 scholen voor lichamelijk en meervoudig beperkte kinderen) was hierbij nauw betrokken. "Het model is getest in gebruikersgroepen en de reacties zijn positief. Het doelgroepenmodel vergemakkelijkt de communicatie met het (v)so en het samenwerkingsverband. Zeker als dit straks de landelijke standaard wordt, zal dat voordeel alleen maar groter worden."

Eerste resultaten

Het proces om tot een nieuw LVS voor het speciaal onderwijs te komen verloopt langzaam. Toch is dat geen reden voor pessimisme. Loeffen: "Er gebeurt al wel wat. MLS en LOGOS zijn voorbeelden van leerlingvolgsystemen die zich specifiek richten op het speciaal onderwijs, die proberen om maatwerk te leveren en het doelgroepenmodel hebben geïmplementeerd. Het gaat langzaam, maar ik denk dat we er zullen uitkomen met de markt. Dit langdurige proces bevestigt voor mij alleen maar dat een goede implementatie van ICT niet vanzelf gaat en dat deze ontwikkelingen zonder financiële impuls van de overheid bijna niet uitvoerbaar zijn. We moeten ons samen inspannen om het onderwijs beter te maken."

Bron: Sectorraad Gespecialiseerd Onderwijs (voorheen LECSO)