Lesobservatie-instrument: Kapablo
Lesobservatie-instrument met gecombineerde invalshoeken
Doel
Kapablo is een ontwikkelingsgericht observatie instrument dat ten doel heeft de kwaliteit van het onderwijs te verhogen met behulp van gezamenlijke standaarden voor effectief onderwijs. De geobserveerde lessen worden digitaal vastgelegd en geeft verschillende mogelijkheden om met elkaar in gesprek te gaan over de kwaliteit van het onderwijs. Dit gebeurt vanuit verschillende invalshoeken, namelijk:
- De individuele leerkracht krijgt inzicht op welke manier zijn of haar lessen effectiever kunnen worden vormgegeven, rekening houdend met verschillende lestypen;
- De gezamenlijke data van individuele leerkrachten biedt schoolleiding en teams inzicht in gezamenlijke kwaliteiten en ontwikkelpunten. Dit kan vanuit verschillende invalshoeken worden benaderd, bijvoorbeeld per vakgebied of per groep.
- De gezamenlijke data van alle scholen geven bestuurders inzicht in gezamenlijke kwaliteiten en ontwikkelpunten. Op bestuurlijk niveau kunnen gelijksoortige analyses worden gemaakt als op schoolniveau.
Wat wordt gemeten
De observatielijst voor leraren bestaat uit negen te observeren domeinen:
- Taakgerichte werksfeer
- Activerende, directe instructie
- Leerlingen zijn actief betrokken
- Pedagogisch handelen
- Effectief benutten onderwijstijd
- Strategieën voor denken en leren
- Schematisch volgen van vorderingen
- Afstemming instructie en verwerking
- Autonomie voor leerlingen
De negen domeinen zijn onderverdeeld in items, die zijn samengesteld uit beschrijvingen van leerkrachtgedrag. Deze beschrijvingen van effectief leerkrachtgedrag worden gescoord aan de hand van een vierpuntschaal. Daarbij gaat het er vooral om in welke mate de leerkracht effectief gedrag laat zien tijdens zijn of haar les. De observatielijst is samengesteld op basis van verschillende bronnen, zoals onderzoeksliteratuur, inspectie-indicatoren en de vaardigheidseisen van start-, basis-, en vakbekwame leerkrachten. In rapportages wordt het bekwaamheidsniveau van de leerkracht op basis van de nieuwe cao-po gedetailleerd weergegeven.
Het is mogelijk om een 10e domein omtrent specifieke competenties / speerpunten van de organisatie op te nemen in de observatielijst. Daarnaast zijn er observatielijsten voor IB-ers, leerkracht-ondersteuners / onderwijsassistenten, pedagogisch medewerkers en schoolleiders beschikbaar.
Het gedachtegoed van Kapablo is gebaseerd op dataverzameling, waarbij de beschikbare data voor meerdere doeleinden kan worden gebruikt. Zo is het mogelijk om aan de hand van verschillende “diagnosemodellen” een relatie te leggen met andere thema’s. Zo zijn er diagnosemodellen ontwikkeld voor het inzichtelijk maken van de cao-indicatoren, de 21e eeuwse vaardigheden en het Expliciete Directe Instructiemodel (EDI).
Proces
Besturen die Kapablo willen inzetten nemen minimaal de basismodule af. Deze module biedt, behalve een licentie voor onbeperkt gebruik (minimaal 2 jaar), scholing en training in het gebruik van de applicatie en een basistraining. Tijdens die training krijgt elke deelnemer training in en begeleiding bij het gebruik van de applicatie, het afnemen van een objectieve observatie en het voeren van een feedbackgesprek met een leerkracht.
Een lesobservatie neemt gemiddeld tussen de 75 en 90 minuten in beslag. De observatie wordt ingevoerd in een online applicatie, welke vervolgens de scores van de leerkracht grafisch weergeeft en vergelijkt met een - op bestuursniveau - vastgestelde norm. Behalve een “voldoende”- norm hanteert Kapablo ook een “ambitie” -norm, om excellentie uit te drukken.
De resultaten kunnen met behulp van een analyse tool worden gepresenteerd in overzichten en analyses op leerkracht-, aspect- en schoolniveau. Op deze wijze wordt inzichtelijk gemaakt welke trends er in schoolteams of op bestuurlijk niveau zijn waar te nemen.
Verbinding met andere instrumenten
De verschillende producten van Triqs Educatief sluiten op elkaar aan en maken de inrichting van een professionele leergemeenschap (PLG) mogelijk, met als startpunt Kapablo. Daarnaast kunnen leraren reflecteren op hun eigen vooruitgang door met de Selfcam eenvoudig zelf lessen te filmen en fragmenten te delen met collega’s. Door deze instrumenten te combineren kan de school een PLG inrichten, waarbij het delen van kennis en vaardigheden centraal staat.
Toetsingskader
Ten aanzien van de resultaatgebieden uit het Toetsingskader concluderen we dat onze 100% score is opgebouwd uit:
- Afbakening en inhoudelijke onderbouwing
Kapablo is afgestemd op de cao en het toezichtkader en kan met behoud van maatwerk worden ingezet. Kapablo richt zich op bewezen effectief leerkrachtgedrag in relatie tot leerlingprestaties. De documentatie is voorzien van theoretische achtergronden. - Toetstechnische criteria
Kapablo maakt onderscheid tussen de bekwaamheidsniveaus startbekwaam, basisbekwaam en vakbekwaam, en de normgegevens en grensscores zijn vastgesteld en onderbouwd (representatief). De betrouwbaarheid van het instrument kan worden verhoogd doordat het inzicht geeft in gemiddelde scores van auditoren (interbeoordelaarsubjectiviteit). - Afnamecondities
De afnamecondities zijn goed omschreven en worden zowel in de training als in de handleiding behandeld. Aanvullend zijn er ‘good practice’ lijsten voor leraren, criterialijsten voor het scoren en een reflectiekaart voor de nagesprekken beschikbaar. Resultaten worden in de applicatie teruggekoppeld in de vorm van grafieken en kwalitatieve beschrijvingen. - Inbedding in HR-beleid
Het gebruik van Kapablo ten behoeve van HR-beleid en de kwaliteitscyclus is beschreven. Observaties kunnen door uitgebreide rechtenstructuur door verschillende personen (functies) worden uitgevoerd, zowel ten behoeve van observatie als in het kader van zelfreflectie. - Algemene randvoorwaarden
Kapablo voldoet aan de criteria voor privacy en de investering in tijd en geld. Het is mogelijk om een automatische koppeling te maken met een intranetomgeving of een personeels- of salarissysteem.
Externe validering
KAPABLO maakt gebruik van gevalideerde bronnen. Voor de koppeling tussen de geobserveerde indicatoren en de bekwaamheidseisen van de cao (start-, basis-, en vakbekwaam) heeft onderzoeksbureau Triqs B.V. een statistisch onderzoek gedaan naar de interne consistentie en betrouwbaarheid van de indicatoren die gebruikt worden om de bekwaamheidseisen te meten. De resultaten van dit onderzoek zijn beschreven in een verantwoordingsdocument.
Tijdsbeslag en kosten
Tijdsbeslag per leerkracht (bij benadering): lesbezoek: 75-90 minuten, nabespreking: 60 minuten.
Initiële kosten
- Eenmalige licentiekosten Kapablo: EUR 650,= per school
- Kosten hosting & databeheer: EUR 15,= per maand per school
- Introductiebijeenkomst (2 dagdelen, incl. voorbereiding): EUR 1750,= (max. 20 deelnemers)
- Begeleide scholing observatie en nagesprek, 2 dagdelen: EUR 1250,= per auditor
- Mappen, per stuk: EUR 35,=
