Speciaal onderwijs

Twee jonge meiden die onder een boom zitten en elkaar zusterlijk vasthouden

Voor kinderen die het reguliere basisonderwijs ondanks extra ondersteuning niet kunnen volgen, is er plek in het speciaal basisonderwijs of het speciaal onderwijs. Het gaat dan om kinderen met leer- of gedragsproblemen, lichamelijke, zintuiglijke of verstandelijke handicaps, langdurig zieke kinderen of kinderen met een psychiatrische stoornis. Schoolbesturen in het regulier, speciaal basis- en speciaal onderwijs dragen gezamenlijk de verantwoordelijkheid om deze leerlingen een passende plek te bieden. Zij hebben een zorgplicht. Om aan die zorgplicht te voldoen, werken de schoolbesturen samen in een regionaal samenwerkingsverband.

Wat is het verschil tussen speciaal basisonderwijs en speciaal onderwijs?

Het speciaal basisonderwijs biedt ondersteuning aan kinderen met lichte gedrags- en leerproblemen. Leerlingen uit het speciaal basisonderwijs vervolgen hun carrière vaak in het praktijkonderwijs of op het vmbo/lwoo, maar dat hoeft niet. Bij meer complexe problemen of wanneer een integrale behandeling met de jeugdhulp van belang is komt speciaal onderwijs in beeld. Een deel van deze leerlingen is ook voor het vervolg aangewezen op het voortgezet speciaal onderwijs.

Hoe zit het speciaal onderwijs in Nederland in elkaar?

De scholen voor speciaal onderwijs richten zich veelal op specifieke doelgroepen, b.v. zeer moeilijke lerende kinderen of kinderen met ernstige gedragsproblemen. Deze doelgroepen vragen vaak specifieke expertise en aanpassingen binnen de schoolomgeving. De leerlingen waarvoor in het basisonderwijs of speciaal basisonderwijs geen passende plek is, krijgen een toelaatbaarheidsverklaring voor het speciaal onderwijs.

Samenwerkingsverbanden passend onderwijs

In de samenwerkingsverbanden maken besturen in het basis-, speciaal basis- en speciaal onderwijs onder andere afspraken over:

  • de ondersteuning die reguliere scholen kunnen bieden;
  • welke leerlingen geplaatst kunnen worden in het speciaal onderwijs;
  • de verdeling van de ondersteuningsmiddelen (basisondersteuning en extra ondersteuning).  

Basisondersteuning en extra ondersteuning

De samenwerkingsverbanden ontvangen het geld voor extra de ondersteuning van leerlingen. Dit geld wordt verdeeld en ingezet op basis van de afspraken die in het bestuur van het samenwerkingsverband worden gemaakt. Alle scholen in het samenwerkingsverband moeten een afgesproken niveau van basisondersteuning bieden aan alle leerlingen. Door optimale preventieve ondersteuning kunnen zwaardere problemen worden voorkomen. Leerlingen voor wie de basisondersteuning niet voldoende is, komen in aanmerking voor extra ondersteuning. Dit kan met extra geld binnen de school, in het speciaal basisonderwijs, speciaal onderwijs of in de vorm van bovenschoolse voorzieningen in het samenwerkingsverband (bijvoorbeeld synthese- en integratieklassen). Er zijn veel soorten onderwijsarrangementen en voorzieningen mogelijk, eventueel in combinatie met instellingen voor jeugdzorg en jeugdhulpverlening.

Wat doet de PO-Raad?

De PO-Raad behartigt de belangen van het speciaal en voortgezet speciaal onderwijs. Daarbij laat de PO-Raad zich leiden door de kennis en ervaringen die belangenvereniging LECSO heeft in het (v)so-veld.

LECSO verzamelt, ontwikkelt, verspreidt en deelt kennis, onder andere via werkgroepen, congressen en workshops. Op die manier faciliteert LECSO collegiale consultatie en expertise-uitwisseling. Ook fungeert LECSO als expertisehelpdesk. Primair richt LECSO zich op goed onderwijs, kwaliteitszorg en ketens & partners. 

Ambitie

De PO-Raad en LECSO vinden dat er voor alle kinderen en jongeren een passende plek in het onderwijs moet zijn, zodat zij uiteindelijk zo zelfstandig mogelijk kunnen functioneren in de maatschappij. Daarbij is het uitgangspunt: ‘regulier als het kan, speciaal als het moet’. 

Meer weten?

Wil u meer informatie over het (voortgezet) speciaal onderwijs of over LECSO? Stel uw vraag aan onze Helpdesk of benader één van onze beleidsadviseurs Corine van Helvoirt of Marc Cantrijn.

Trefwoorden

Alle inhoud binnen dit thema

Laatste nieuws

  • 12-07-2017
    Speciaal onderwijs, Werkgeverszaken

    Maandag 10 juli vond op de Utrechtse vso-school STIP de aftrap plaats van het project 'Ingeschakeld', waarmee een initiatiefgroep de participatie op de arbeidsmarkt van jongeren uit voortgezet speciaal onderwijs en praktijkonderwijs beter mogelijk wil maken. Rinda den Besten was hierbij aanwezig namens de PO-Raad.

  • 30-05-2017
    Passend onderwijs, Speciaal onderwijs

    De PO-Raad, VO-raad, MBO Raad, VNG en Ingrado tekenden op 29 mei 2017 een gedragsode 'Regionale Samenwerking' in de overstap naar het mbo. Op die manier maken zij zich sterk voor een ketengerichte aanpak om iedere jongere een kansrijke onderwijsroute te bieden. In een filmpje leggen de betrokkenen van de koepelorganisaties uit waarom de gedragscode jongeren helpt aan een beter toekomstperspectief.  

  • 24-04-2017
    School, kind & omgeving, Speciaal onderwijs

    Iedere school krijgt een vaste contactpersoon bij de politie en de politie wil vaker op school komen. Niet alleen als er incidenten zijn, maar vooral ook als er geen problemen zijn. De drempel naar contact met de politie moet zo laag mogelijk worden, beginnend op de basisschool. Dat schrijft de politie in haar visie en ambitiedocument 'Politie en schoolveiligheid'. Scholen kunnen daarnaast gebruik maken van een gespreksleidraad van het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV).

Naar het nieuwsoverzicht

Aanbevolen

Volledige selectie

Agenda

Komende bijeenkomsten

Meer agenda-items

Veelgestelde vragen

  • Wat kan een school doen als er situaties ontstaan waarbij leerlingen een gevaar vormen voor zichzelf of hun omgeving?

    Er is geen wettelijk kader voor fysiek beperkend handelen en het opleggen van vrijheidsbeperkende maatregelen in het onderwijs. Daarom is het nodig dat iedere school duidelijke afspraken maakt over het handelen van professionals.

    Lees meer hierover in de richtlijn die hiervoor, in opdracht van LECSO samen met scholen, het NJi en Stichting School en veiligheid is gemaakt. Ook de Inspectie en juristen hebben hun medewerking verleend.

  • Is het hanteren van een leerlijn 'sociaal-emotionele ontwikkeling' in het speciaal onderwijs verplicht?

    In het speciaal onderwijs gelden de kerndoelen. In het leergebied “overstijgende kerndoelen” staan er een aantal die de sociaal emotionele ontwikkeling betreffen. De school zal zich moeten verantwoorden wat zij hieraan doet. 

    Gebruik van bepaalde methodes kan helpen om aan de kerndoelen te werken. Op www.lecso.nl is een inventarisatie te vinden van de in het speciaal onderwijs meest gebruikte methoden voor speciale opbrengsten. 

Veelgestelde vragen